Tháng 12 năm 2014 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực kế toán tại Việt Nam khi Bộ Tài chính (BTC) đã ban hành Thông tư 200/2014/TT-BTC (TT200). Đây được coi là một trong những thay đổi lớn nhất trong chín năm qua đối với chế độ kế toán của các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực và mọi thành phần kinh tế.
1. Đối tượng áp dụng TT200
TT200 áp dụng cho các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực và mọi thành phần kinh tế. Thậm chí, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang thực hiện kế toán theo Chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng phải tuân thủ quy định của TT200 để kế toán phù hợp với đặc điểm kinh doanh và yêu cầu quản lý của họ.
2. Các điểm quan trọng trong áp dụng TT200
TT200 hướng dẫn việc ghi sổ kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài chính. Nó không áp dụng cho việc xác định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với ngân sách Nhà nước. Điều này đặc biệt quan trọng đối với doanh nghiệp, vì việc quản lý nghĩa vụ thuế là một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh.
2.1 Sổ chi tiết tài khoản 622
TT200 đã thay đổi cách tính toán hoạch định chi phí cho các doanh nghiệp. Chính vì vậy, người chủ doanh nghiệp và người kế toán trưởng cần phải hiểu rõ cách hoạch định các khoản chi phí để tuân thủ quy định của TT200. Việc này đảm bảo rằng thủ tục và giấy tờ kế toán đúng theo quy định của pháp luật.
2.2 Đổi mới về việc sử dụng ngoại tệ
TT200 cho phép các doanh nghiệp sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ để ghi sổ kế toán, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có nghiệp vụ thu, chi chủ yếu bằng ngoại tệ. Điều này là một sự thay đổi quan trọng, và doanh nghiệp cần thực hiện chuyển đổi Báo cáo tài chính từ ngoại tệ sang Đồng Việt Nam để tuân thủ quy định.
3. Đăng ký sửa đổi Chế độ kế toán
3.1 Hệ thống tài khoản kế toán
a) Doanh nghiệp cần căn cứ vào hệ thống tài khoản kế toán của Chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành để vận dụng và chi tiết hoá hệ thống tài khoản kế toán phù hợp với đặc điểm sản xuất, kinh doanh và yêu cầu quản lý của từng ngành và từng đơn vị. Điều này giúp đảm bảo sự nhất quán trong việc ghi sổ kế toán.
b) Trong trường hợp cần bổ sung hoặc sửa đổi tài khoản cấp 1, cấp 2, doanh nghiệp phải đợi sự chấp thuận bằng văn bản từ Bộ Tài chính trước khi thực hiện. Điều này đảm bảo tính chính xác và phù hợp của tài khoản với nghiệp vụ kinh tế.
c) Doanh nghiệp cũng có quyền mở thêm các tài khoản cấp 2 và cấp 3 đối với những tài khoản không có quy định tại danh mục Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp. Điều này giúp phục vụ yêu cầu quản lý mà không cần đề nghị sự chấp thuận từ Bộ Tài chính.
3.2 Báo cáo tài chính
a) Doanh nghiệp cần căn cứ vào biểu mẫu và nội dung của các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính tại phụ lục 2 Thông tư này để chi tiết hoá các chỉ tiêu phù hợp với đặc điểm sản xuất, kinh doanh và yêu cầu quản lý của từng ngành và từng đơn vị.
b) Trong trường hợp cần bổ sung hoặc sửa đổi biểu mẫu, tên và nội dung của Báo cáo tài chính, doanh nghiệp cũng phải đợi sự chấp thuận bằng văn bản từ Bộ Tài chính trước khi thực hiện.
3.3 Chứng từ và sổ kế toán
a) Các chứng từ kế toán đều thuộc loại hướng dẫn, doanh nghiệp có sự lựa chọn áp dụng theo biểu mẫu ban hành kèm theo phụ lục số 3 Thông tư này hoặc tự thiết kế phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị. Tuy nhiên, cần đảm bảo cung cấp thông tin theo quy định của Luật Kế toán.
b) Các biểu mẫu sổ kế toán, bao gồm Sổ Cái và Sổ Nhật ký, đều thuộc loại không bắt buộc. Doanh nghiệp có thể áp dụng biểu mẫu sổ theo hướng dẫn tại phụ lục số 4 Thông tư này hoặc bổ sung, sửa đổi biểu mẫu sổ, thẻ kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý, nhưng cần đảm bảo trình bày thông tin đầy đủ, rõ ràng, dễ kiểm tra và kiểm soát.
4. Chế độ kế toán áp dụng đối với nhà thầu nước ngoài
4.1 Nhà thầu nước ngoài có cơ sở thường trú hoặc cư trú tại Việt Nam
- Các nhà thầu nước ngoài có đặc thù áp dụng theo Chế độ kế toán do Bộ Tài chính ban hành riêng cho nhà thầu.
- Các nhà thầu không có Chế độ kế toán do Bộ Tài chính ban hành riêng có thể lựa chọn áp dụng đầy đủ Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam hoặc vận dụng một số nội dung của Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của họ.
- Nhà thầu phải thông báo cho cơ quan thuế về Chế độ kế toán áp dụng không chậm hơn 90 ngày kể từ thời điểm bắt đầu chính thức hoạt động tại Việt Nam. Khi thay đổi thể thức áp dụng Chế độ kế toán, nhà thầu phải thông báo cho cơ quan thuế không chậm hơn 15 ngày làm việc kể từ ngày thay đổi.
4.2 Nhà thầu nước ngoài áp dụng đầy đủ Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam
Trường hợp nhà thầu nước ngoài áp dụng đầy đủ Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam nhưng có nhu cầu bổ sung hoặc sửa đổi, họ phải đăng ký theo quy định tại Điều 9 Thông tư này. Điều này đảm bảo tính chính xác và phù hợp với nghiệp vụ kinh tế của họ.
5. Thay đổi về tài khoản kế toán
TT200 đã thay đổi cách phân loại tài khoản kế toán của doanh nghiệp. Các tài khoản Tài Sản không còn phân biệt ngắn hạn và dài hạn, và một số tài khoản đã bị loại bỏ hoặc thêm vào.
5.1 Bỏ tài khoản:
- 129, 139, 142, 144, 159, 311, 315, 342, 351, 415, 431, 512, 531, 532 và toàn bộ tài khoản ngoài bảng.
5.2 Thêm tài khoản:
- Tài khoản 171 – Giao dịch mua, bán lại trái phiếu Chính phủ
- Tài khoản 353 – Quỹ khen thưởng, phúc lợi
- Tài khoản 356 – Quỹ phát triển khoa học và công nghệ
- Tài khoản 357 – Quỹ bình ổn giá
- Tài khoản 417 – Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp
6. Thay đổi về Báo cáo tài chính
TT200 đã sửa đổi và bổ sung nhiều chỉ tiêu trong Báo cáo tài chính, bao gồm Bảng Cân đối kế toán. Một số điểm cần lưu ý:
- Thông tin bắt buộc trong BCTC không còn “Thuế và các khoản nộp Nhà nước”.
- Kỳ lập BCTC giữa niên độ sẽ gồm BCTC quý (cả quý IV) và BCTC bán niên.
- Bổ sung các quy định mới về Xây dựng nguyên tắc kế toán và BCTC khi doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục.
- Sửa đổi, bổ sung nhiều chỉ tiêu của Bảng Cân đối kế toán.
7. Chế độ kế toán đối với nhà thầu nước ngoài
TT200 cũng điều chỉnh chế độ kế toán cho nhà thầu nước ngoài có cơ sở thường trú hoặc cư trú tại Việt Nam. Điều này bao gồm cách áp dụng Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam hoặc áp dụng riêng cho nhà thầu.
8. Kết luận
Tháng 12 năm 2014, việc ban hành Thông tư 200/2014/TT-BTC đã đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong lĩnh vực kế toán cho các doanh nghiệp tại Việt Nam. Những thay đổi trong cách tính toán chi phí, việc sử dụng ngoại tệ, và phân loại tài khoản kế toán đã định hình một chế độ kế toán mới, đòi hỏi sự hiểu biết và tuân thủ từ phía doanh nghiệp. Điều này là cơ hội để cải thiện quy trình kế toán và nâng cao tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh.
Trên đây là thông tin từ Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp đến bạn. Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ về kế toán, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết và đáng tin cậy.
