Kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 mới nhất

Trong thời đại kinh tế phát triển nhanh chóng, việc tuân thủ quy định về kế toán là rất quan trọng đối với các doanh nghiệp. Đặc biệt, kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 giúp các doanh nghiệp trong ngành thương mại và dịch vụ dễ dàng áp dụng các chuẩn mực và quy định của Bộ Tài chính Việt Nam. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán và tư vấn thuế, luôn đồng hành cùng các doanh nghiệp để áp dụng và thực hiện chuẩn mực kế toán một cách hiệu quả và chính xác.

1. Tóm tắt về kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200

Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định về chế độ kế toán doanh nghiệp, được áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp thuộc các ngành nghề khác nhau, trong đó có thương mại và dịch vụ. Cách hạch toán trong TT 200 yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng chuẩn mực kế toán theo từng loại hình dịch vụ hoặc thương mại cụ thể. Các doanh nghiệp cần phải phân loại các khoản mục tài chính, từ đó ghi nhận đúng đắn các khoản doanh thu, chi phí, và các khoản phải thu, phải trả.

Chế độ kế toán doanh nghiệp thay thế Quyết định 15 (QĐ 15) đã có nhiều thay đổi nhằm tạo sự linh hoạt hơn cho các doanh nghiệp trong công tác kế toán, giúp việc quản lý tài chính hiệu quả hơn và đáp ứng các yêu cầu của chuẩn mực kế toán quốc tế. Dưới đây là các điểm đổi mới chính:

1.1. Về sổ kế toán

• Các doanh nghiệp không còn bắt buộc phải sử dụng mẫu sổ kế toán như trong QĐ 15 mà được phép tự thiết kế sổ kế toán sao cho phù hợp với yêu cầu quản lý và đặc điểm hoạt động của mình.
• Các doanh nghiệp có thể vận dụng mẫu sổ theo QĐ 15 nếu không tự xây dựng được mẫu sổ kế toán.
• Không bắt buộc áp dụng các hình thức kế toán truyền thống như: Nhật ký chung, Nhật ký sổ Cái, Nhật ký chứng từ, hay Chứng từ ghi sổ. Các doanh nghiệp có thể sử dụng phần mềm kế toán để áp dụng hình thức kế toán phù hợp.

1.2. Về chứng từ

Tất cả các loại chứng từ đều mang tính hướng dẫn, cho phép doanh nghiệp tự thiết kế biểu mẫu sao cho phù hợp với yêu cầu quản lý và đặc điểm hoạt động của mình. Doanh nghiệp có thể tiếp tục vận dụng mẫu chứng từ theo QĐ 15 nếu không thể tự xây dựng được mẫu chứng từ riêng.

1.3. Về tài khoản kế toán

• Không phân biệt ngắn hạn và dài hạn trên tài khoản mà chỉ phân biệt ngắn hạn và dài hạn trên bảng cân đối kế toán (BCĐKT).
• Thiết kế lại toàn bộ các tài khoản phản ánh đầu tư tài chính theo thông lệ quốc tế, ví dụ như: Chứng khoán kinh doanh, Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn, Sẵn sàng để bán.
• Kế toán được linh hoạt và cởi mở hơn, trao quyền cho doanh nghiệp quyết định nhiều hơn trong tổ chức kế toán.
• Tôn trọng bản chất của giao dịch hơn là hình thức, ví dụ: giao dịch có thể gọi là khuyến mại, nhưng nếu bản chất là giảm giá, thì kế toán phải ghi nhận giá trị hàng khuyến mại là giá vốn và ghi nhận doanh thu hợp lý.
• Ghi nhận doanh thu và chi phí không phụ thuộc vào hóa đơn mà dựa vào các điều kiện của chuẩn mực kế toán có cho phép hay không.
• Tách biệt kỹ thuật ghi chép kế toán và trình bày BCTC, ví dụ: thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp hay khấu trừ không ảnh hưởng đến bản chất là thuế gián thu.
• Cập nhật tối đa các nội dung của chuẩn mực kế toán quốc tế (CMKTQT) như: IFRIC 13, IFRIC 15, IFRS 3, 10, 15, IAS 16, 36, 39, 40…

>> Tham khảo ngay Kế toán ngân hàng thương mại là gì? Nhiệm vụ, đặc điểm.

1.4. Về báo cáo tài chính

• Bổ sung và sửa đổi nhiều chỉ tiêu của bảng cân đối kế toán (BCĐKT) và báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD), đặc biệt là chỉ tiêu lãi suy giảm trên cổ phiếu.
• Các chỉ tiêu của báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) cũng được bổ sung và sửa đổi.
• Thuyết minh báo cáo tài chính được xây dựng lại gần như toàn bộ, yêu cầu minh bạch, công khai và linh hoạt hơn.
• Thuyết minh phải chi tiết hơn về các bên liên quan đối với nhiều chỉ tiêu để góp phần chống chuyển giá.
• Thuyết minh về nợ xấu và nợ phải trả chậm thanh toán nhằm tăng tính minh bạch và kiểm soát công nợ tốt hơn.

1.5. Nguyên tắc kế toán cho doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục

Lần đầu tiên xây dựng nguyên tắc kế toán và báo cáo tài chính (BCTC) cho các doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục. Các doanh nghiệp này sẽ phải tái phân loại toàn bộ tài sản dài hạn thành ngắn hạn và đánh giá lại nợ phải trả theo giá trị có thể thu hồi.

1.6. Báo cáo tài chính hợp nhất

Báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn sẽ là một phần không thể tách rời của chế độ kế toán doanh nghiệp, giúp tăng tính minh bạch và rõ ràng trong việc lập báo cáo tài chính đối với các tập đoàn có cấu trúc công ty mẹ – công ty con.

Những thay đổi này mang lại sự linh hoạt và cởi mở hơn cho các doanh nghiệp trong việc tổ chức kế toán và lập báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp sẽ có quyền tự thiết kế hệ thống kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động của mình, đồng thời vẫn đảm bảo sự minh bạch và chính xác trong các thông tin tài chính, đáp ứng được yêu cầu của chuẩn mực kế toán quốc tế.

2. Những điểm mới cần lưu ý khi áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200

Thông tư 202/2014/TT-BTC đã bổ sung và chỉnh sửa một số quy định quan trọng liên quan đến việc lập Báo cáo tài chính hợp nhất (BCTC hợp nhất) trong bối cảnh các chuẩn mực kế toán quốc tế (CMKTQT) ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng. Dưới đây là các điểm đổi mới cụ thể trong Thông tư này:

2.1. Bổ sung các quy định cụ thể về nguyên tắc lập BCTC hợp nhất

Nguyên tắc kế toán loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con trong giao dịch hợp nhất kinh doanh:
Thông tư này bổ sung quy định ghi nhận chênh lệch giữa giá trị hợp lý (FV) và giá trị ghi sổ (NBV) trong tài sản thuần của công ty con. Điều này giúp làm rõ cách thức ghi nhận và xử lý những sự thay đổi về giá trị tài sản trong quá trình hợp nhất kinh doanh.

• Chênh lệch giữa giá trị hợp lý và giá trị ghi sổ: Doanh nghiệp sẽ phải ghi nhận chênh lệch này khi công ty mẹ đạt được quyền kiểm soát qua một lần mua và đối với tài sản thuần của công ty con.
• Thuế hoãn lại: Bổ sung các quy định về ghi nhận thuế hoãn lại phát sinh từ giao dịch hợp nhất kinh doanh.
• Lợi thế thương mại và lãi từ giao dịch mua rẻ: Xử lý lợi thế thương mại hoặc lãi từ giao dịch mua rẻ theo nguyên tắc kế toán quốc tế, đồng thời điều chỉnh các khoản chênh lệch từ việc đánh giá lại giá trị khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con.
• Điều chỉnh các khoản chênh lệch do cổ phần hóa: Thêm các hướng dẫn về việc xử lý và điều chỉnh các khoản chênh lệch do quá trình cổ phần hóa.

Nguyên tắc kế toán loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con trong giao dịch hợp nhất qua nhiều giai đoạn:
Đây là quy định mới hoàn toàn, liên quan đến việc xác định và xử lý các giao dịch hợp nhất kinh doanh khi công ty mẹ đã sở hữu một phần nhỏ cổ phần công ty con trước khi có được quyền kiểm soát trong một giai đoạn sau.

Kế toán giao dịch công ty con mua lại cổ phiếu đã phát hành (cổ phiếu quỹ):
Thông tư bổ sung các quy định về việc xử lý các giao dịch mua lại cổ phiếu quỹ và việc đầu tư ngược lại vào công ty mẹ (một quy định mới hoàn toàn).

>> Chi tiết về Các chế độ kế toán ngân hàng thương mại.

2.2. Lợi ích cổ đông không kiểm soát

Một phương pháp mới được bổ sung nhằm tách biệt lợi ích của cổ đông không kiểm soát trong BCTC hợp nhất. Phương pháp này giúp rõ ràng hơn trong việc xác định và phân bổ lợi ích cổ đông không kiểm soát trong các công ty con.

2.3. Bổ sung mục riêng để xử lý cổ tức ưu đãi của cổ đông không kiểm soát và quỹ khen thưởng phúc lợi

Thông tư này cũng bổ sung một mục riêng để xử lý các vấn đề liên quan đến cổ tức ưu đãi của cổ đông không kiểm soát và các khoản quỹ khen thưởng phúc lợi. Đây là một quy định mới nhằm bảo vệ quyền lợi của cổ đông không kiểm soát và đảm bảo công bằng trong phân bổ lợi ích.

2.4. Loại trừ các giao dịch nội bộ

Thông tư bổ sung các quy định mới về việc loại trừ các giao dịch nội bộ trong báo cáo tài chính hợp nhất, bao gồm:

• Góp vốn vào công ty con bằng tài sản phi tiền tệ: Đây là một giao dịch nội bộ mới cần loại trừ trong quá trình hợp nhất.
• Cổ tức bằng cổ phiếu: Theo Nghị định 71/CP, việc xử lý cổ tức bằng cổ phiếu cũng được quy định rõ hơn.
• Sửa đổi phương pháp hợp nhất đối với các khoản cho vay trong nội bộ: Điều chỉnh cách thức hợp nhất các khoản cho vay giữa công ty mẹ và công ty con.

2.5. Bổ sung chương mới xử lý các khoản dự phòng trong doanh nghiệp

Thông tư này bổ sung một chương riêng để xử lý các khoản dự phòng trong báo cáo tài chính hợp nhất, nhằm giúp các doanh nghiệp nhận diện và xử lý chính xác các khoản dự phòng đã ghi nhận trong quá trình hợp nhất kinh doanh.

2.6. Bổ sung chương mới về tái cấu trúc tập đoàn

Một chương mới hoàn toàn đã được bổ sung để giải quyết việc tái cấu trúc tập đoàn, gồm ba nội dung chính:

• Thoái đầu tư: Xử lý các vấn đề liên quan đến thoái vốn của công ty mẹ khỏi các công ty con.
• Công ty con phát hành cổ phiếu riêng lẻ: Xử lý khi công ty con phát hành cổ phiếu riêng lẻ trong quá trình tái cấu trúc.
• Hợp nhất kinh doanh dưới sự kiểm soát chung: Hướng dẫn cách thức hợp nhất kinh doanh khi các tập đoàn chuyển từ mô hình ngang (hợp nhất giữa các công ty cùng cấp) sang mô hình dọc hoặc ngược lại.

Điều này đặc biệt quan trọng vì chính phủ đang thúc đẩy các tập đoàn tái cấu trúc, thoái vốn khỏi những công ty không thuộc ngành nghề kinh doanh chính.

2.7. Bổ sung chương mới về hợp nhất cho tập đoàn đa cấp và sở hữu chéo

Thông tư bổ sung một chương riêng để xử lý các vấn đề về hợp nhất cho các tập đoàn đa cấp và sở hữu chéo (tập đoàn dọc), giúp làm rõ phương pháp hợp nhất trong những cấu trúc phức tạp này.

2.8. Bổ sung chương mới về báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất

Một chương riêng hoàn toàn mới cũng đã được bổ sung để hướng dẫn về báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất, giúp các doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng hơn về dòng tiền của cả tập đoàn trong quá trình hợp nhất.

2.9. Bổ sung chương mới về phương pháp vốn chủ sở hữu đối với các khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết

Thông tư cập nhật phương pháp vốn chủ sở hữu đối với các khoản đầu tư vào công ty liên doanh và liên kết, theo các chuẩn mực kế toán quốc tế:

• Không phân bổ lợi thế thương mại: Đối với các khoản đầu tư vào liên doanh và liên kết, lợi thế thương mại không cần phân bổ.
• Loại trừ lãi, lỗ chưa thực hiện: Các giao dịch giữa nhà đầu tư và công ty liên doanh, liên kết sẽ phải loại trừ lãi, lỗ chưa thực hiện.

2.10. Cập nhật lại chương về chuyển đổi BCTC của công ty con ở nước ngoài

Cuối cùng, Thông tư cũng đã cập nhật lại các quy định về chuyển đổi Báo cáo tài chính của công ty con ở nước ngoài, giúp các doanh nghiệp có chi nhánh hoặc công ty con ở nước ngoài tuân thủ đúng các yêu cầu kế toán khi hợp nhất BCTC.

>>> Tìm hiểu về bài viết Các phần hành kế toán trong doanh nghiệp thương mại.

3. Lợi ích khi áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200

Kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc nâng cao tính minh bạch và chính xác của các báo cáo tài chính:

• Tuân thủ quy định pháp luật: Việc áp dụng đúng quy định của TT 200 giúp doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu của cơ quan thuế, tránh các rủi ro pháp lý.

• Nâng cao hiệu quả quản lý tài chính: Việc hạch toán chính xác giúp doanh nghiệp quản lý được các khoản mục tài chính, từ đó đưa ra các quyết định đúng đắn và hiệu quả hơn trong kinh doanh.

• Dễ dàng báo cáo thuế: Kế toán theo TT 200 giúp doanh nghiệp dễ dàng lập báo cáo thuế theo đúng chuẩn mực, giảm thiểu sai sót và thiếu sót trong việc khai báo thuế.

4. Các công việc cần thực hiện để áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200

Để áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần thực hiện một số công việc sau:

• Đào tạo nhân viên kế toán: Đảm bảo rằng đội ngũ kế toán của doanh nghiệp hiểu rõ và nắm vững các quy định trong TT 200 để áp dụng đúng đắn vào công việc.

• Cập nhật phần mềm kế toán: Sử dụng phần mềm kế toán phù hợp với các quy định của TT 200 giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và đảm bảo tính chính xác trong hạch toán.

• Kiểm tra và đối chiếu các số liệu: Định kỳ kiểm tra các báo cáo tài chính, đối chiếu các số liệu để đảm bảo rằng việc hạch toán đã được thực hiện đúng theo quy định của TT 200.

5. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC – Đối tác đáng tin cậy cho doanh nghiệp

Với kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia kế toán, kiểm toán, và tư vấn thuế, Kế toán Kiểm toán Thuế ACC luôn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong việc áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ kế toán chuyên nghiệp giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa hoạt động tài chính.

>> Liên hệ Kế toán Kiểm toán Thuế ACC ngay nếu bạn cần các dịch vụ pháp lý quan trọng.

6. Các câu hỏi thường gặp

Kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 là gì?

Kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 là việc áp dụng các quy định trong Thông tư 200/2014/TT-BTC để hạch toán các giao dịch tài chính trong doanh nghiệp thuộc lĩnh vực thương mại và dịch vụ.

Kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 có gì khác biệt so với Quyết định 15?

Sự khác biệt chủ yếu nằm ở việc các doanh nghiệp không còn bắt buộc phải sử dụng mẫu sổ kế toán cũ mà có thể tự thiết kế sổ kế toán phù hợp. Bên cạnh đó, việc ghi nhận doanh thu và chi phí không chỉ dựa vào hóa đơn mà còn dựa vào chuẩn mực kế toán.

Doanh nghiệp có thể tự thiết kế mẫu chứng từ kế toán theo TT 200 không?

Có, doanh nghiệp có thể tự thiết kế mẫu chứng từ sao cho phù hợp với yêu cầu quản lý và hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, nếu không thể tự xây dựng, doanh nghiệp có thể tiếp tục sử dụng mẫu chứng từ theo Quyết định 15.

Tại sao việc cập nhật phần mềm kế toán là quan trọng khi áp dụng TT 200?

Phần mềm kế toán giúp tự động hóa quá trình hạch toán, giảm thiểu sai sót và giúp doanh nghiệp tuân thủ đúng các quy định trong TT 200. Việc sử dụng phần mềm phù hợp cũng giúp tối ưu hóa thời gian và tài nguyên cho công tác kế toán.

Việc áp dụng kế toán thương mại dịch vụ theo TT 200 là một yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp trong ngành thương mại và dịch vụ. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn thực hiện công tác kế toán đúng chuẩn mực và hiệu quả nhất, giúp doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định và phát triển bền vững.