Sơ đồ kế toán là một công cụ quan trọng trong kế toán. Vậy sơ đồ kế toán là gì?
Sơ đồ kế toán là một biểu đồ mô tả mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán và các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Sơ đồ kế toán giúp người sử dụng kế toán hiểu rõ về cấu trúc hệ thống kế toán và cách thức hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
Sơ đồ kế toán thường được chia thành hai phần chính:
- Phần bên trái: Thể hiện các tài khoản kế toán tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu và doanh thu.
- Phần bên phải: Thể hiện các tài khoản kế toán chi phí và thu nhập khác.
Các mũi tên trong sơ đồ kế toán thể hiện mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán. Mũi tên chỉ từ tài khoản này sang tài khoản kia thể hiện tài khoản này có mối quan hệ kế toán với tài khoản kia.
Ví dụ, trong sơ đồ kế toán dưới đây, mũi tên chỉ từ tài khoản “Tiền mặt” sang tài khoản “Doanh thu bán hàng” thể hiện khi doanh nghiệp bán hàng thì doanh nghiệp nhận được tiền mặt từ khách hàng và đồng thời ghi nhận doanh thu bán hàng.
Tài sản
Tiền mặt
|
|
Doanh thu bán hàng
Sơ đồ kế toán có thể được xây dựng theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhìn chung, sơ đồ kế toán cần thể hiện đầy đủ các tài khoản kế toán và mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán để đáp ứng nhu cầu sử dụng của người sử dụng kế toán.
Sơ đồ kế toán có vai trò quan trọng trong việc tổ chức và vận hành hệ thống kế toán. Sơ đồ kế toán giúp người sử dụng kế toán hiểu rõ về cấu trúc hệ thống kế toán và cách thức hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Điều này giúp người sử dụng kế toán thực hiện các công việc kế toán một cách chính xác, hiệu quả.
Dưới đây là một số lợi ích của việc sử dụng sơ đồ kế toán:
- Giúp người sử dụng kế toán hiểu rõ về cấu trúc hệ thống kế toán và cách thức hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
- Giúp người sử dụng kế toán thực hiện các công việc kế toán một cách chính xác, hiệu quả.
- Giúp người sử dụng kế toán phát hiện và xử lý kịp thời các sai sót kế toán.
- Giúp người sử dụng kế toán kiểm soát chặt chẽ tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Để xây dựng sơ đồ kế toán, cần thực hiện các bước sau:
- Xác định các tài khoản kế toán cần sử dụng.
- Xác định mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán.
- Vẽ sơ đồ kế toán theo các mối quan hệ đã xác định.
Khi xây dựng sơ đồ kế toán, cần lưu ý các vấn đề sau:
- Sơ đồ kế toán cần thể hiện đầy đủ các tài khoản kế toán và mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán.
- Sơ đồ kế toán cần được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu.
- Sơ đồ kế toán cần được cập nhật thường xuyên để phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp.
2. Cách đọc sơ đồ kế toán
Cách đọc sơ đồ kế toán là quá trình hiểu và phân tích các thông tin được thể hiện trong sơ đồ kế toán. Để đọc sơ đồ kế toán một cách hiệu quả, cần nắm vững các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc ghi chép kế toán: Theo nguyên tắc này, các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp được ghi chép vào các tài khoản kế toán theo nguyên tắc ghi Nợ Có.
- Nguyên tắc đối ứng kế toán: Theo nguyên tắc này, mỗi nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh có ít nhất hai ảnh hưởng, ghi Nợ ở một tài khoản và ghi Có ở tài khoản khác.
Các bước đọc sơ đồ kế toán:
Tìm hiểu các tài khoản kế toán trong sơ đồ kế toán
Đầu tiên, cần tìm hiểu các tài khoản kế toán được thể hiện trong sơ đồ kế toán. Các tài khoản kế toán trong sơ đồ kế toán được sắp xếp theo nhóm, theo thứ tự tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí.
Xác định mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán
Sau khi tìm hiểu các tài khoản kế toán, cần xác định mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán. Mối quan hệ giữa các tài khoản kế toán được thể hiện thông qua các mũi tên. Các mũi tên có thể đi từ tài khoản này sang tài khoản khác, hoặc từ tài khoản này sang cột bên phải hoặc bên trái của tài khoản khác.
Đọc nội dung của nghiệp vụ kinh tế, tài chính
Cuối cùng, cần đọc nội dung của nghiệp vụ kinh tế, tài chính được thể hiện trong sơ đồ kế toán. Nội dung của nghiệp vụ kinh tế, tài chính được ghi ở cột bên phải của tài khoản kế toán.
Ví dụ đọc sơ đồ kế toán
Dưới đây là ví dụ về sơ đồ kế toán của một doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ:
Tài khoản
Tiền mặt
Tài khoản phải thu
Tài khoản hàng tồn kho
Tài khoản tài sản cố định
Tài khoản tài sản dài hạn khác
Tài khoản nợ phải trả
Tài khoản vốn chủ sở hữu
Tài khoản doanh thu
Tài khoản chi phí
Nội dung
Tiền mặt tăng
Tiền mặt giảm
Tiền phải thu tăng
Tiền phải thu giảm
Tài sản cố định tăng
Tài sản cố định giảm
Tài sản dài hạn khác tăng
Tài sản dài hạn khác giảm
Nợ phải trả tăng
Nợ phải trả giảm
Vốn chủ sở hữu tăng
Vốn chủ sở hữu giảm
Doanh thu tăng
Chi phí tăng
Đọc sơ đồ kế toán trên, ta có thể thấy:
- Tài khoản tiền mặt tăng khi doanh nghiệp nhận tiền mặt từ khách hàng, bán hàng hóa, dịch vụ, thu tiền nợ,…
- Tài khoản tiền mặt giảm khi doanh nghiệp trả tiền cho nhà cung cấp, mua hàng hóa, dịch vụ, chi phí,…
- Tài khoản phải thu tăng khi doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng nhưng chưa thu tiền.
- Tài khoản phải thu giảm khi doanh nghiệp thu tiền từ khách hàng.
- Tài khoản tài sản cố định tăng khi doanh nghiệp mua sắm tài sản cố định.
- Tài khoản tài sản cố định giảm khi doanh nghiệp thanh lý tài sản cố định.
- Tài khoản tài sản dài hạn khác tăng khi doanh nghiệp mua sắm tài sản dài hạn khác.
- Tài khoản tài sản dài hạn khác giảm khi doanh nghiệp thanh lý tài sản dài hạn khác.
- Tài khoản nợ phải trả tăng khi doanh nghiệp vay nợ từ ngân hàng, nhà cung cấp,…
- Tài khoản nợ phải trả giảm khi doanh nghiệp trả nợ cho ngân hàng, nhà cung cấp,…
- Tài khoản vốn chủ sở hữu tăng khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, ghi nhận lợi nhuận,…
- Tài khoản vốn chủ sở hữu giảm khi doanh nghiệp mua lại cổ phiếu, trích lập quỹ,…
- Tài khoản doanh thu tăng khi doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ.
- Tài khoản chi phí tăng khi doanh nghiệp mua hàng hóa, dịch vụ, trả lương,…
3. Cách vẽ sơ đồ kế toán
Cách vẽ sơ đồ kế toán bao gồm các bước sau:
Xác định các đối tượng kế toán
Đầu tiên, cần xác định các đối tượng kế toán cần thể hiện trên sơ đồ kế toán. Các đối tượng kế toán thường được phân loại theo kết cấu và nguồn hình thành.
Theo phân loại theo kết cấu, các đối tượng kế toán được chia thành hai loại:
- Tài sản: Là những nguồn lực kinh tế có giá trị, có thể đo lường được, do doanh nghiệp nắm giữ hoặc kiểm soát và có khả năng mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai.
- Nợ phải trả: Là nghĩa vụ hiện tại của doanh nghiệp phát sinh từ các giao dịch và sự kiện trong quá khứ, dẫn đến việc doanh nghiệp phải chuyển giao các tài sản, cung cấp dịch vụ hoặc thực hiện các nghĩa vụ khác trong tương lai.
Theo phân loại theo nguồn hình thành, các đối tượng kế toán được chia thành hai loại:
- Vốn chủ sở hữu: Là phần tài sản còn lại thuộc sở hữu của chủ sở hữu sau khi đã trừ đi tổng nợ phải trả.
- Nguồn vốn huy động bên ngoài: Là phần tài sản được hình thành từ các nguồn vốn huy động bên ngoài doanh nghiệp, bao gồm vốn vay và vốn góp của các chủ sở hữu khác.
Xác định mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán
Sau khi xác định các đối tượng kế toán, cần xác định mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán. Mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán được thể hiện dưới dạng các bút toán kế toán.
Bút toán kế toán là một phương tiện ghi chép, phản ánh các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong doanh nghiệp. Bút toán kế toán bao gồm các yếu tố sau:
- Ngày tháng lập bút toán: Là ngày tháng thực hiện nghiệp vụ kinh tế, tài chính.
- Loại nghiệp vụ: Là loại nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh.
- Tài khoản Nợ: Là tài khoản kế toán ghi nhận các khoản tăng của tài sản, giảm của nợ phải trả hoặc giảm của vốn chủ sở hữu.
- Tài khoản Có: Là tài khoản kế toán ghi nhận các khoản giảm của tài sản, tăng của nợ phải trả hoặc tăng của vốn chủ sở hữu.
- Số tiền: Là số tiền phát sinh của nghiệp vụ kinh tế, tài chính.
Vẽ sơ đồ kế toán
Sau khi xác định các đối tượng kế toán và mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán, có thể tiến hành vẽ sơ đồ kế toán.
Sơ đồ kế toán thường được vẽ dưới dạng một bảng, trong đó các cột tương ứng với các đối tượng kế toán và các hàng tương ứng với các bút toán kế toán.
Dưới đây là một ví dụ về sơ đồ kế toán:
| Đối tượng kế toán | Ngày tháng | Loại nghiệp vụ | Tài khoản Nợ | Tài khoản Có | Số tiền |
| Tiền mặt | 2023-07-20 | Thu tiền bán hàng | 111 | 500.000 | 500.000 |
| Phải thu khách hàng | 2023-07-20 | Bán hàng | 131 | 500.000 | 500.000 |
Sơ đồ kế toán có thể được vẽ bằng tay hoặc sử dụng các phần mềm kế toán.
Một số lưu ý khi vẽ sơ đồ kế toán:
- Sơ đồ kế toán cần thể hiện đầy đủ các đối tượng kế toán và mối quan hệ giữa các đối tượng kế toán.
- Sơ đồ kế toán cần được trình bày rõ ràng, dễ hiểu.
- Sơ đồ kế toán cần được cập nhật thường xuyên theo tình hình phát triển của doanh nghiệp.
Trên đây là một số thông tin về sơ đồ kế toán . Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn
