Việc hạch toán chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu là một quá trình quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính và quyền lợi của cổ đông. Doanh nghiệp cần nắm rõ quy trình hạch toán để đảm bảo tính chính xác trong báo cáo tài chính. Bài viết dưới đây của ACC sẽ hướng dẫn chi tiết cách hạch toán chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu.
1. Cổ tức là gì?
Cổ tức là phần lợi nhuận sau thuế mà công ty phân phối cho các cổ đông dựa trên số lượng cổ phần mà họ sở hữu.
Cổ tức có thể được trả bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu và thường được quyết định bởi hội đồng quản trị hoặc đại hội đồng cổ đông. Đây là một trong những cách công ty chia sẻ lợi nhuận với các nhà đầu tư.
2. Hạch toán chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu
Chia cổ tức là quá trình doanh nghiệp phân phối lợi nhuận sau thuế cho các cổ đông thông qua các hình thức như tiền mặt hoặc cổ phiếu. Việc hạch toán cổ tức sẽ thay đổi tùy vào cách thức chi trả, cụ thể là chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc bằng cổ phiếu.
Do đó, quá trình hạch toán cần tuân theo quy định và hướng dẫn của Thông tư 200/2014/TT-BTC, bao gồm các bước hạch toán cho từng hình thức này một cách rõ ràng và chính xác.
2.1. Hạch toán cổ tức bằng tiền mặt gửi ngân hàng
Ghi nhận tại ngày chốt danh sách cổ đông: Khi công ty xác định nghĩa vụ phải trả cổ tức, kế toán thực hiện:
- Nợ TK 421 (Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối): Số tiền cổ tức dự kiến chi trả.
- Có TK 3388 (Phải trả, phải nộp khác): Số tiền cổ tức dự kiến chi trả.
Ghi nhận tại ngày chi trả cổ tức: Khi thực hiện chi trả cổ tức cho cổ đông, kế toán hạch toán:
- Nợ TK 3388 (Phải trả, phải nộp khác): Số tiền cổ tức thực tế chi trả.
- Có TK 111, 112 (Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng): Số tiền cổ tức thực tế chi trả.
2.2. Hạch toán chia cổ tức bằng cổ phiếu
Ghi nhận tại ngày chốt danh sách cổ đông: Doanh nghiệp ghi nhận nghĩa vụ phải trả cổ tức bằng cách:
- Nợ TK 421 (Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối): Giá trị cổ phiếu chia cổ tức theo giá phát hành.
- Có TK 3388 (Phải trả, phải nộp khác): Giá trị cổ phiếu chia cổ tức theo giá phát hành.
Ghi nhận tại ngày phân phối cổ tức bằng cổ phiếu: Khi phân phối cổ tức, kế toán ghi nhận:
- Nợ TK 3388 (Phải trả, phải nộp khác): Giá trị cổ phiếu trả cổ tức theo giá phát hành.
- Có TK 4111 (Vốn cổ phần theo mệnh giá): Giá trị cổ phiếu trả cổ tức theo mệnh giá.
- Có TK 4112 (Chênh lệch vốn cổ phần): Giá trị chênh lệch giữa giá phát hành cao hơn mệnh giá (nếu có).
Mặc dù Thông tư 200/2014/TT-BTC cho phép việc trả cổ tức bằng cổ phiếu theo mệnh giá hoặc giá phát hành cao hơn, nhiều doanh nghiệp như PVD, VIC, GTN thường ghi nhận cổ tức theo mệnh giá để đảm bảo sự thống nhất và minh bạch trong hạch toán.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn hạch toán phát hành cổ phiếu đúng quy định
3. Cách cổ tức trong công ty Cổ phần
3.1 Điều kiện chia cổ tức trong công ty cổ phần
Theo quy định tại Điều 135 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, để công ty cổ phần có thể tiến hành chi trả cổ tức cho cổ đông sở hữu cổ phiếu phổ thông, cần đảm bảo các điều kiện sau:
- Đảm bảo đã hoàn thành đầy đủ các nghĩa vụ về thuế và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật hiện hành.
- Đã thực hiện việc trích lập các quỹ và bù đắp lỗ lũy kế trước đó theo quy định của pháp luật cũng như theo điều lệ công ty.
- Đảm bảo công ty có khả năng thanh toán các khoản nợ và nghĩa vụ tài chính khác ngay sau khi tiến hành chi trả cổ tức.
Lưu ý: Đối với các loại cổ phần ưu đãi, quy định về chia cổ tức sẽ tuân theo các điều kiện đặc thù riêng. Cổ tức của cổ phiếu phổ thông sẽ được xác định dựa trên lợi nhuận ròng đã thực hiện, và việc chi trả cổ tức được lấy từ lợi nhuận giữ lại của công ty.
3.2 Hình thức chia cổ tức trong công ty cổ phần
Điều 135 của Luật Doanh nghiệp năm 2020 cho phép các công ty cổ phần có thể chi trả cổ tức bằng các hình thức khác nhau như tiền mặt, cổ phiếu, hoặc tài sản khác theo quy định trong điều lệ của công ty.
- Cổ tức bằng tiền mặt phải được chi trả bằng Đồng Việt Nam thông qua chuyển khoản ngân hàng, ký séc, hoặc gửi qua bưu điện đến địa chỉ của cổ đông.
- Trường hợp chi trả cổ tức bằng tài sản khác, công ty cần tuân thủ các quy định đã nêu trong điều lệ.
- Nếu công ty muốn giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư, cổ tức có thể được chi trả bằng cổ phiếu quỹ hoặc cổ phiếu thưởng.
Lưu ý: Khi trả cổ tức bằng cổ phiếu, công ty không cần phải thực hiện thủ tục chào bán cổ phần. Tuy nhiên, phải tiến hành đăng ký tăng vốn điều lệ tương ứng với tổng giá trị mệnh giá cổ phiếu dùng để trả cổ tức trong vòng 10 ngày kể từ khi thực hiện thanh toán.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn hạch toán phát hành cổ phiếu đúng quy định
3.3 Quy trình chia cổ tức trong công ty cổ phần
Theo Điều 138, khoản 2 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, mức cổ tức hàng năm cho mỗi loại cổ phần sẽ do Đại hội đồng cổ đông quyết định, dựa trên đề xuất của Hội đồng quản trị.
Dựa vào Khoản 4 của Điều 135, quy trình chia cổ tức trong công ty cổ phần diễn ra như sau:
– Bước 1: Hội đồng quản trị (HĐQT) đề xuất mức cổ tức và xác định thời gian, thủ tục trả cổ tức.
– Bước 2: Đại hội đồng cổ đông họp thường niên để xem xét và phê duyệt mức cổ tức cho từng loại cổ phần dựa trên đề xuất của HĐQT.
– Bước 3: HĐQT lập danh sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức, thời hạn, và phương thức chi trả ít nhất 30 ngày trước khi thực hiện.
– Bước 4: Công ty gửi thông báo về việc chi trả cổ tức cho cổ đông ít nhất 15 ngày trước khi thực hiện.
– Bước 5: Cổ tức phải được thanh toán đầy đủ trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày kết thúc cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên.
Thời hạn trả cổ tức: Theo quy định tại Khoản 4, Điều 135 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, cổ tức phải được chi trả đầy đủ trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày Đại hội đồng cổ đông thường niên kết thúc nếu cổ tức được chi trả bằng tiền mặt.
Cũng theo Khoản 4, Điều 135 của Luật này, doanh nghiệp phải gửi thông báo về việc chi trả cổ tức đến địa chỉ của các cổ đông ít nhất 15 ngày trước khi thực hiện. Thông báo này cần bao gồm các nội dung:
- Tên và địa chỉ trụ sở chính của doanh nghiệp.
- Thông tin cá nhân của cổ đông như tên và địa chỉ liên hệ.
- Thời gian và phương thức thực hiện chi trả cổ tức.
- Số lượng cổ tức và tỷ lệ chia cho từng loại cổ phần, cùng với tổng số tiền cổ tức cổ đông sẽ nhận được.
- Chữ ký và tên của Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc người đại diện pháp luật của công ty.
4. Cổ đông có phải nộp thuế TNCN khi nhận cổ tức không?
Theo Khoản 3 Điều 2 của Thông tư 111/2013/TT-BTC, thu nhập từ đầu tư vốn được xác định là một trong các khoản thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân. Các loại thu nhập từ đầu tư vốn bao gồm:
– Tiền lãi từ việc cho các tổ chức, doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh vay theo hợp đồng hoặc thỏa thuận vay (trừ lãi tiền gửi từ các tổ chức tín dụng hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài).
– Cổ tức nhận được từ việc góp vốn mua cổ phần.
– Lợi tức thu được từ việc tham gia góp vốn vào các loại hình doanh nghiệp khác như công ty trách nhiệm hữu hạn (bao gồm công ty TNHH một thành viên), công ty hợp danh, hợp tác xã, các liên doanh, hợp đồng hợp tác kinh doanh, và các hình thức kinh doanh khác theo quy định pháp luật.
Do đó, cổ tức nhận được từ việc góp vốn mua cổ phần là thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân, và cá nhân nhận cổ tức sẽ phải đóng thuế tương ứng.
>>> Xem thêm: Cách hạch toán tạm ứng và hoàn ứng
5. Một số câu hỏi liên quan
Công ty có thể thay đổi hình thức chia cổ tức sau khi đã công bố không?
Có thể, nhưng việc thay đổi hình thức chia cổ tức cần được thông qua Đại hội đồng cổ đông. Công ty phải đảm bảo rằng tất cả cổ đông được thông báo đầy đủ và rõ ràng về sự thay đổi này.
Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định chia cổ tức bằng cổ phiếu?
Quyết định chia cổ tức bằng cổ phiếu thường phụ thuộc vào lợi nhuận ròng, nhu cầu đầu tư vào phát triển kinh doanh và khả năng thanh khoản của công ty. Ngoài ra, tỷ lệ cổ tức trả cho cổ đông cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Nếu cổ đông không muốn nhận cổ tức bằng cổ phiếu thì phải làm thế nào?
Cổ đông có thể bán lại cổ phiếu nhận được hoặc yêu cầu công ty chuyển đổi sang tiền mặt nếu điều lệ công ty cho phép. Tuy nhiên, việc này phụ thuộc vào quy định và chính sách của từng công ty.
Hy vọng với những thông tin về “Hướng dẫn hạch toán chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu” mà ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán Thuế ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng.
HÃY ĐỂ LẠI THÔNG TIN TƯ VẤN