Thuế trực thu là loại thuế mà người nộp thuế phải chịu trách nhiệm trực tiếp về số thuế phải nộp. Người nộp thuế và người chịu thuế là một.
1. Thuế trực thu là gì?
Thuế trực thu là loại thuế mà người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Nói cách khác, người nộp thuế không thể chuyển nghĩa vụ thuế cho các đối tượng khác.
Thuế trực thu thường được đánh vào thu nhập, tài sản, hoặc các hoạt động có tính chất đặc biệt. Các loại thuế trực thu phổ biến hiện nay bao gồm:
- Thuế thu nhập doanh nghiệp
- Thuế thu nhập cá nhân
- Thuế tài sản
- Thuế thừa kế, tặng cho
- Thuế chuyển nhượng bất động sản
- Thuế sử dụng đất nông nghiệp
- Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp
Thuế trực thu có những ưu điểm sau:
- Đảm bảo công bằng xã hội: Thuế trực thu đánh vào thu nhập, tài sản của người nộp thuế, do đó càng có thu nhập, tài sản cao thì nghĩa vụ nộp thuế càng lớn. Điều này góp phần điều tiết thu nhập, giảm khoảng cách giàu nghèo.
- Kích thích tiết kiệm và đầu tư: Thuế trực thu thường được tính theo phần thu nhập, tài sản vượt mức nhất định, do đó người nộp thuế vẫn có động lực tiết kiệm và đầu tư để tăng thu nhập, tài sản.
- Dễ quản lý: Thuế trực thu thường được thu trực tiếp từ người nộp thuế, do đó cơ quan thuế dễ dàng quản lý và thu hồi.
2. Đặc điểm của thuế trực thu
Thuế trực thu là loại thuế mà người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Nói cách khác, người nộp thuế không thể chuyển nghĩa vụ thuế cho các đối tượng khác.
Dựa trên mối quan hệ giữa người nộp thuế và người chịu thuế, thuế trực thu có những đặc điểm sau:
- Tính trực tiếp: Thuế trực thu được đánh trực tiếp vào thu nhập, lợi nhuận của người nộp thuế. Người nộp thuế phải trực tiếp nộp thuế cho cơ quan thuế.
- Tính công bằng: Thuế trực thu thường được đánh theo mức thu nhập, lợi nhuận của người nộp thuế. Người có thu nhập, lợi nhuận càng cao thì phải nộp thuế càng nhiều. Điều này góp phần đảm bảo tính công bằng trong việc đóng góp cho ngân sách nhà nước.
- Tính ổn định: Thuế trực thu thường được đánh theo mức thu nhập, lợi nhuận trung bình của người nộp thuế trong một thời gian dài. Do đó, thuế trực thu có tính ổn định cao hơn so với thuế gián thu.
- Tính động viên: Thuế trực thu có thể tác động đến hành vi của người nộp thuế. Ví dụ, thuế thu nhập cá nhân lũy tiến có thể khuyến khích người nộp thuế làm việc chăm chỉ hơn để tăng thu nhập.
Thuế trực thu được chia thành hai loại chính:
- Thuế thu nhập: Thuế thu nhập đánh vào thu nhập của người nộp thuế, bao gồm thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập từ chuyển nhượng vốn,…
- Thuế tài sản: Thuế tài sản đánh vào giá trị của tài sản của người nộp thuế, bao gồm thuế nhà, đất, thuế thừa kế, thuế tặng cho,…
3. Thuế trực thu bao gồm những loại thuế nào?
Theo quy định của pháp luật hiện hành, thuế trực thu bao gồm các loại thuế sau:
- Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
- Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN)
- Thuế nhà đất
- Thuế tài sản (thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế sử dụng đất ở, thuế sử dụng đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa)
- Thuế thừa kế, quà tặng
- Thuế bảo vệ môi trường
Trong đó, thuế TNCN và thuế TNDN là hai loại thuế trực thu quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu ngân sách nhà nước.
Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế đánh vào thu nhập của cá nhân, bao gồm thu nhập từ tiền lương, tiền công, thu nhập từ kinh doanh, thu nhập từ đầu tư, thu nhập từ chuyển nhượng tài sản, thu nhập từ thừa kế, quà tặng, thu nhập từ trúng thưởng, thu nhập từ quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản, thu nhập từ dịch vụ, thu nhập khác.
Thuế thu nhập doanh nghiệp là loại thuế đánh vào thu nhập của doanh nghiệp, bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, thu nhập từ chuyển nhượng tài sản, thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thu nhập từ đầu tư vốn, thu nhập từ lãi cho vay, thu nhập từ chênh lệch giá chứng khoán, thu nhập từ chuyển nhượng vốn và thu nhập khác.
Các loại thuế trực thu còn lại có mức thu thấp hơn, nhưng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thu nhập và tài sản trong xã hội.
Thuế trực thu có những đặc điểm sau:
- Người nộp thuế và người chịu thuế là một.
- Thuế suất thường là cố định hoặc lũy tiến.
- Thuế trực thu có tính chất công bằng hơn thuế gián thu, bởi người có thu nhập cao thì phải nộp thuế cao hơn người có thu nhập thấp
4. Ý nghĩa của thuế trực thu
Thuế trực thu là loại thuế mà người nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. Thuế trực thu có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế và xã hội, bao gồm:
- Tăng nguồn thu ngân sách nhà nước: Thuế trực thu là một trong những nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước. Các loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng,… đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước, giúp nhà nước có nguồn lực để đầu tư phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo an sinh xã hội.
- Điều tiết thu nhập: Thuế trực thu có tác dụng điều tiết thu nhập của xã hội, góp phần giảm khoảng cách giàu nghèo. Các loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp,… được thiết kế theo nguyên tắc lũy tiến, tức là thu nhập càng cao thì mức thuế suất càng lớn. Điều này giúp đảm bảo rằng những người có thu nhập cao phải đóng thuế nhiều hơn những người có thu nhập thấp, góp phần giảm khoảng cách giàu nghèo trong xã hội.
- Khuyến khích tiết kiệm và đầu tư: Thuế trực thu có tác dụng khuyến khích tiết kiệm và đầu tư. Các loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp,… có thể được thiết kế theo hướng ưu đãi cho những khoản thu nhập từ tiết kiệm và đầu tư. Điều này khuyến khích người dân tích lũy tài sản, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
- Ngoài ra, thuế trực thu còn có ý nghĩa trong việc tạo lập công bằng xã hội, đảm bảo quyền và lợi ích của người dân, bảo vệ môi trường,…
Tuy nhiên, thuế trực thu cũng có một số nhược điểm như:
- Khó thu: Thuế trực thu thường khó thu hơn thuế gián thu do người nộp thuế phải tự giác nộp thuế.
- Gây ra phản ứng về thuế: Thuế trực thu thường gây ra phản ứng về thuế do người nộp thuế phải bỏ ra một khoản tiền nhất định để nộp thuế
Trên đây là một số thông tin về thuế trực thu. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
