Phải thu nội bộ là một thuật ngữ kế toán dùng để chỉ các khoản tiền mà một bên trong tổ chức hoặc doanh nghiệp đang chờ thu từ các bên khác bên trong cùng tổ chức đó. Nó thường xuất hiện trong tình huống khi một bộ phận hoặc đơn vị trong công ty đã cung cấp hàng hoặc dịch vụ cho một bộ phận hoặc đơn vị khác trong tổ chức đó, tạo ra một khoản nợ phải thu từ bên nội bộ. Vậy nên cùng Kế toán Kiểm toán Thuế ACC xem qua bài viết sau để nắm bắt các thông tin hữu ích nhé!

1. Phải thu nội bộ là gì?
Phải thu nội bộ là các khoản công nợ phát sinh giữa đơn vị cấp trên với đơn vị cấp dưới hoặc giữa các đơn vị cấp dưới trong cùng một hệ thống doanh nghiệp. Đây là một phần quan trọng trong quản lý tài chính nội bộ, giúp theo dõi và kiểm soát các giao dịch giữa các bộ phận, đơn vị trong doanh nghiệp.
- Đơn vị cấp trên: Thường là tổng công ty hoặc công ty mẹ, hoạt động như một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh độc lập, không phải là cơ quan quản lý nhà nước.
- Đơn vị cấp dưới: Bao gồm các đơn vị thành viên hoặc đơn vị phụ thuộc tổng công ty, có tổ chức kế toán riêng nhưng vẫn thuộc hệ thống chung của doanh nghiệp.
Việc ghi nhận và quản lý khoản phải thu nội bộ giúp doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch tài chính, tránh thất thoát và hỗ trợ quá trình đối soát công nợ giữa các bộ phận.
2. Nội dung các khoản phải thu nội bộ
Các khoản phải thu nội bộ phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp, đặc biệt là trong các tập đoàn, tổng công ty, hoặc các đơn vị có nhiều chi nhánh trực thuộc. Việc quản lý chặt chẽ các khoản phải thu nội bộ giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt tình hình tài chính, tránh thất thoát và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động kế toán. Dưới đây là những nội dung chính của các khoản phải thu nội bộ:
Cấp phát, điều chuyển vốn
Các doanh nghiệp có nhiều đơn vị trực thuộc thường thực hiện cấp phát hoặc điều chuyển vốn từ công ty mẹ đến công ty con hoặc giữa các đơn vị trong cùng hệ thống. Các khoản này có thể bao gồm:
- Điều chuyển vốn lưu động để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Cấp vốn đầu tư cho dự án mới hoặc mở rộng hoạt động của các đơn vị thành viên.
- Các khoản vốn hỗ trợ tạm thời trong nội bộ doanh nghiệp.
Kinh phí giữa cấp trên với cấp dưới và giữa các đơn vị cùng cấp
Trong các đơn vị hành chính sự nghiệp hoặc doanh nghiệp nhà nước, việc phân bổ kinh phí từ cấp trên xuống cấp dưới hoặc giữa các đơn vị có liên quan thường xuyên diễn ra. Các khoản này có thể bao gồm:
- Kinh phí hỗ trợ hoạt động theo kế hoạch ngân sách hàng năm.
- Kinh phí tạm ứng cho các chương trình, dự án nội bộ.
- Các khoản điều chuyển ngân sách giữa các đơn vị nhằm tối ưu hóa nguồn lực tài chính.
Các khoản phải trả, phải nộp theo quy định
Doanh nghiệp hoặc tổ chức có thể phát sinh các khoản phải thu nội bộ do phải trả hoặc phải nộp theo quy định nội bộ, bao gồm:
- Các khoản trích nộp quỹ phúc lợi, khen thưởng giữa các đơn vị.
- Các khoản phí, lệ phí hoặc các nghĩa vụ tài chính giữa các bộ phận, đơn vị trực thuộc.
- Các khoản phải nộp theo quy định nội bộ về quản lý tài chính.
Các khoản thu hộ, chi hộ
Trong quá trình hoạt động, một đơn vị có thể thu hộ hoặc chi hộ cho đơn vị khác trong cùng hệ thống. Các khoản này có thể phát sinh từ:
- Thu hộ tiền bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho nhân viên giữa các đơn vị.
- Chi hộ các khoản thanh toán chung như tiền điện, nước, dịch vụ văn phòng giữa các chi nhánh.
- Các khoản thu hộ khác theo sự phân công trong nội bộ doanh nghiệp.
Các khoản phải thu vãng lai khác
Ngoài các khoản trên, doanh nghiệp còn có thể phát sinh các khoản phải thu nội bộ không thường xuyên, chẳng hạn như:
- Các khoản tạm ứng công tác phí giữa các đơn vị.
- Các khoản bồi hoàn chi phí hoạt động nội bộ.
- Khoản phải thu từ các giao dịch nội bộ chưa được phân loại cụ thể.
Việc quản lý tốt các khoản phải thu nội bộ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả tài chính, đảm bảo cân đối nguồn vốn và hạn chế rủi ro liên quan đến công nợ nội bộ. Đồng thời, điều này cũng góp phần nâng cao tính minh bạch và tuân thủ các nguyên tắc kế toán, giúp doanh nghiệp hoạt động ổn định và phát triển bền vững.
>>> Thma khảo Quy trình quản lý công nợ phải thu hiệu quả cho doanh nghiệp
3. Trình tự kế toán một số nghiệp vụ chủ yếu

3.1. Kế toán ở đơn vị cấp trên
1) Khi đơn vị cấp trên cấp hoặc giao vốn kinh doanh hoặc kinh phí sự nghiệp trực tiếp cho các đơn vị cấp dưới, ghi:
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
Có TK 111, 112, 152, 153,,,,
2) Trường hợp cấp vốn kinh doanh cho đơn vị cấp dưới bằng tài sản cố định, ghi:
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
Nợ TK 214 – Hao mòn TSCĐ (Giá trị hao mòn)
Có TK 211 –TSCĐ hữu hình (Nguyên giá)
3) Khi đơn vị cấp trên uỷ quyền cho đơn vị cấp dưới nhận vốn hoặc kinh phí trực tiếp từ ngân sách
– Kế toán đơn vị cấp trên ghi:
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
Có TK 411- Nguồn vốn kinh doanh
4) Tăng do nhận hàng viện trợ không hoàn lại, mua TSCĐ bằng vốn đầu tư XDCB hoặc quỹ đầu tư phát triển
Khi nhận báo cáo của của đơn vị cấp dưới nộp lên về số kinh doanh tăng do nhận hàng viện trợ không hoàn lại, mua TSCĐ bằng vốn đầu tư XDCB hoặc quỹ đầu tư phát triển, ghi:
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh.
5) Vốn kinh doanh được bổ sung từ kết quả SXKD cho đơn vị cấp dưới
Khi duyệt báo cáo tài chính của đơn vị cấp dưới về số vốn kinh doanh được bổ sung từ kết quả SXKD cho đơn vị cấp dưới
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh
6) Nhận được tiền do đơn vị cấp dưới nộp lên
Trường hợp đơn vị cấp dưới phải hoàn lại vốn kinh doanh cho đơn vị cấp trên, khi nhận được tiền do đơn vị cấp dưới nộp lên:
Nợ TK 111, 112 – Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
Có TK 136 – Phải thu nội bộ (1361)
7) Khi phát sinh các khoản phải thu của đơn vị cấp dưới để lập quỹ quản lý cấp trên, quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính, quỹ khen tưởng phúc lợi hoặc về lãi kinh doanh phải nộp
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1368)
Có TK 353, 421
8) Khi phát sinh các khoản chi hộ cho các đơn vị cấp dưới:
Nợ TK 136 – Phải thu nội bộ (1368)
Có TK 111, 112
9) Khi nhận được tiền của đơn vị cấp dướ i nộp về các khoản cấp trên chi hộ:
Nợ TK 111, 112
Có TK 136 – Phải thu nội bộ (1368)
10) Bù trừ các khoản nợ phải thu và nợ phải trả
Nợ TK 336 –Phải trả nộ bộ
Có TK 136 – Phải thu nội bộ (1368)
12) Tổng hợp và duyệt quyết toán cho cấp dưới về các khoản chi sự nghiệp:
Nợ TK 161 – Chi sự nghiệp
Có TK 136 – Phải thu nội bộ
3.2. Kế toán phải thu nội bộ ở đơn vị cấp dưới
1) Khi chi hộ, trả hộ cho đơn vị cấp trên và các đơn vị nội bộ khác
Nợ TK 136- Phải thu nội bộ (1368)
Có TK 111,112
2) Khi có văn bản, thông báo về số quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ đầu tư phát triển hoặc số lỗ sẽ được cấp trên cấp bù đắp, ghi;
Nợ TK 136- Phải thu nội bộ (1368)
Có các TK 414, 353, 421..
3) Khi bán sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ cho các đơn vị nội bộ khác hoặc cấp trên chưa thanh toán, ghi:
Nợ TK 136- Phải thu nội bộ (1368)
Có TK 512- Doanh thu bán hàng nội bộ
Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp
4) Khi nhận được các khoản thanh toán của cấp trên, của các đơn vị nội bộ khác:
Nợ TK 111, 112
Nợ TK 152,153…
Có TK 136- Phải thu nội bộ (1368)
5) Khi bù trừ các khoản phải thu và phải trả :
Nợ TK 336- Phải trả nội bộ
Có TK 136- Phải thu nội bộ (1368)
>>> Xem thêm Quy định về mức trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi tại đây.
4. Câu hỏi thường gặp
Phải thu nội bộ có thể bao gồm các khoản tạm ứng giữa các đơn vị thành viên không?
Có. Các khoản tạm ứng giữa công ty mẹ và công ty con hoặc giữa các đơn vị trực thuộc cũng được ghi nhận vào phải thu nội bộ.
Doanh nghiệp có bắt buộc phải theo dõi và hạch toán riêng các khoản phải thu nội bộ không?
Có. Doanh nghiệp phải theo dõi riêng biệt để quản lý công nợ nội bộ và thực hiện bù trừ khi hợp nhất báo cáo tài chính.
Phải thu nội bộ có phải chịu lãi suất khi cho vay giữa các công ty trong tập đoàn không?
Có. Nếu có thỏa thuận về lãi suất giữa các bên, khoản phải thu nội bộ sẽ bao gồm cả phần lãi phải thu.
Trên đây Kế toán Kiểm toán Thuế ACC đã cung cấp cho bạn kiến thức về Phải thu nội bộ là gì? Những điều cần biết. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
HÃY ĐỂ LẠI THÔNG TIN TƯ VẤN