Nguyên tắc nhất quán được quy định rõ ràng trong các chuẩn mực kế toán. Việc tuân thủ nguyên tắc này không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ sở để các doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy của thông tin tài chính, góp phần nâng cao uy tín của doanh nghiệp. Hãy cùng ACC tìm hiểu về các nội dung của nguyên tắc nhất quán nhé!
1. Nguyên tắc nhất quán là gì?
Nguyên tắc nhất quán là một trong những nguyên tắc nền tảng của kế toán, yêu cầu doanh nghiệp phải áp dụng thống nhất các phương pháp kế toán đã chọn trong suốt ít nhất một kỳ kế toán.
Điều này có nghĩa là, một khi doanh nghiệp đã lựa chọn một phương pháp kế toán nhất định để ghi nhận, đo lường và trình bày các giao dịch, thì phương pháp đó phải được áp dụng liên tục qua các kỳ kế toán, trừ khi có sự thay đổi đáng kể trong điều kiện kinh doanh hoặc có sự thay đổi trong các chuẩn mực kế toán.
2. Đặc điểm của nguyên tắc nhất quán
Từ các doanh nghiệp nhỏ đến các tập đoàn lớn, từ các tổ chức phi lợi nhuận đến các cơ quan nhà nước, nguyên tắc nhất quán đều được áp dụng rộng rãi. Nó là một hệ thống chung trong lĩnh vực kế toán, giúp các bên liên quan hiểu và so sánh thông tin tài chính một cách hiệu quả. Nguyên tắc nhất quán có các đặc điểm sau:
Thứ nhất, Doanh nghiệp cần sử dụng cùng một phương pháp kế toán cho các khoản mục giống nhau qua các kỳ báo cáo. Ví dụ, nếu doanh nghiệp chọn phương pháp khấu hao theo đường thẳng cho tài sản cố định, họ cần duy trì phương pháp này trong tất cả các kỳ trừ khi có lý do hợp lý để thay đổi.
Thứ hai, Việc áp dụng nhất quán các phương pháp kế toán giúp nhà đầu tư, cổ đông và các bên liên quan có thể dễ dàng so sánh các báo cáo tài chính qua các kỳ khác nhau. Điều này hỗ trợ trong việc đánh giá sự phát triển, hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
Thứ ba, Nếu doanh nghiệp quyết định thay đổi phương pháp kế toán, họ phải công bố rõ ràng lý do cho sự thay đổi này cùng với tác động của nó đến báo cáo tài chính. Điều này giúp người dùng thông tin hiểu rõ hơn về sự khác biệt và ảnh hưởng của các phương pháp kế toán
Thứ tư, Nguyên tắc nhất quán góp phần vào tính minh bạch trong báo cáo tài chính, tạo điều kiện cho các bên liên quan đánh giá chính xác tình hình tài chính của doanh nghiệp. Tính minh bạch này rất quan trọng trong việc xây dựng lòng tin và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.
3. Cách áp dụng nguyên tắc nhất quán vào hạch toán
3.1 Đối với phương pháp kế toán hàng tồn kho
Nguyên tắc nhất quán trong kế toán hàng tồn kho đòi hỏi doanh nghiệp phải chọn một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho (kê khai thường xuyên hoặc kiểm kê định kỳ) và áp dụng phương pháp đó một cách nhất quán qua các kỳ kế toán. Thông tư 200/2014/TT-BTC tại Khoản 13, Điều 23 đã quy định rõ về vấn đề này:
Doanh nghiệp buộc phải lựa chọn một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho: kê khai thường xuyên hoặc kiểm kê định kỳ. Quyết định này phải dựa trên đặc điểm cụ thể của doanh nghiệp và được áp dụng thống nhất trong suốt một năm tài chính. Việc lựa chọn phương pháp nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức ghi nhận, tính toán và báo cáo giá trị hàng tồn kho.
3.2 Đối với việc tính giá xuất kho
Nguyên tắc nhất quán trong việc áp dụng phương pháp tính giá hàng tồn kho là vô cùng quan trọng. Theo Thông tư 200, doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong ba phương pháp: giá đích danh, bình quân gia quyền hoặc FIFO.
Tuy nhiên, một khi đã lựa chọn, doanh nghiệp phải tuân thủ phương pháp đó trong suốt cả năm tài chính. Điều này giúp đảm bảo tính so sánh giữa các kỳ kế toán, nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm toán và giám sát.
3.3 Đối với việc tính toán chi phí
Nguyên tắc cơ bản trong việc hạch toán chi phí thu mua hàng hóa được quy định tại Khoản 1, Điều 29 Thông tư 200. Cụ thể, chi phí này sẽ được phân bổ cho cả phần hàng đã bán và phần hàng còn tồn kho. Việc phân bổ này phải tuân thủ nguyên tắc nhất quán, đảm bảo tính so sánh giữa các kỳ kế toán và sự minh bạch trong báo cáo tài chính.
3.4 Đối với nghiệp vụ kế toán hàng tồn kho
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 82, Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh nghiệp bắt buộc phải lựa chọn một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho: kê khai thường xuyên hoặc kiểm kê định kỳ. Một khi đã lựa chọn, phương pháp này phải được áp dụng xuyên suốt trong một năm tài chính. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp không thể thay đổi phương pháp kế toán hàng tồn kho một cách tùy tiện.
4. Vai trò của nguyên tắc nhất quán
Nguyên tắc nhất quán đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin tài chính. Nhờ nguyên tắc này, các doanh nghiệp hưởng lợi từ nhiều mặt:
- Tối ưu hóa công tác kế toán và kiểm toán: Việc áp dụng thống nhất các phương pháp và quy trình kế toán giúp kế toán viên ghi chép chính xác, dễ dàng đối chiếu và kiểm soát các giao dịch. Đồng thời, các kiểm toán viên có thể so sánh các báo cáo tài chính một cách thuận tiện, nâng cao độ tin cậy của thông tin.
- Hỗ trợ quá trình quản lý: Khi các quy trình kế toán được thực hiện một cách nhất quán, ban quản lý sẽ có một bức tranh rõ ràng và toàn diện về tình hình tài chính của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định kinh doanh sáng suốt.
- Tăng cường tính minh bạch và so sánh: Báo cáo tài chính được lập dựa trên nguyên tắc nhất quán sẽ có tính minh bạch cao, dễ dàng so sánh giữa các kỳ kế toán, giữa các doanh nghiệp và giữa kế hoạch với thực tế. Điều này giúp các nhà đầu tư, chủ nợ và các bên liên quan có cái nhìn khách quan và toàn diện về doanh nghiệp.
Nhờ những lợi ích trên, nguyên tắc nhất quán đã trở thành một tiêu chuẩn bắt buộc trong hoạt động kế toán của hầu hết các tổ chức, bất kể quy mô, hình thức sở hữu hay mục tiêu hoạt động. Để đảm bảo tính nhất quán, bất kỳ thay đổi nào đối với các chính sách kế toán đều phải được giải thích rõ ràng trong phần thuyết minh báo cáo tài chính.
Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán Thuế ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
