Kế toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản mới nhất 2023

Trong quá trình đầu tư xây dựng công trình theo phương thức tự làm, việc hạch toán kế toán đóng vai trò quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và đúng quy định. Chủ đầu tư phải thực hiện quy trình kế toán một cách chính xác để theo dõi tất cả các khoản chi phí liên quan đến dự án. Trong bài viết này, Công ty Kế toán Kiểm toán Thuế ACC sẽ trình bày cụ thể về hạch toán kế toán xây dựng cơ bản theo Thông tư 133/2016/TT-BTC và Thông tư 200/2014/TT-BTC để giúp bạn hiểu rõ quy trình này.

Mục Lục

1. Tài khoản sử dụng

Khi doanh nghiệp sử dụng lực lượng lao động của mình để thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình, tất cả các chi phí liên quan đến quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình đều được tập hợp vào tài khoản 2412 – Xây dựng cơ bản. Kế toán đầu tư xây dựng cơ bản thường được tiến hành trong cùng một hệ thống sổ kế toán của doanh nghiệp. Dưới đây là hướng dẫn hạch toán kế toán xây dựng cơ bản cụ thể trong trường hợp đầu tư XDCB theo phương thức tự làm.

2. Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản

2.1 Trường hợp ứng trước tiền cho nhà thầu bằng Đồng Việt Nam

Khi ứng trước tiền cho nhà thầu bằng Đồng Việt Nam, kế toán hạch toán như sau:

Nợ TK 331: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu
Có các TK 1111, 1121: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu

Kế toán ghi nhận chi phí XDCB đối với số tiền đã ứng trước trước khi nghiệm thu khối lượng XDCB hoàn thành như sau:

Nợ TK 2412: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu
Có TK 331: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu

2.2 Trường hợp ứng trước tiền cho nhà thầu bằng Ngoại tệ

Hạch toán số tiền ứng trước cho nhà thầu bằng ngoại tệ theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước như sau:

Nợ TK 331: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu (TGTT tại thời điểm ứng trước)
Nợ TK 635: Chi phí tài chính (chênh lệch tỷ giá)
Có các TK 1112, 1122: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu (TGGS)
Có TK 515: Doanh thu hoạt động tài chính (chênh lệch tỷ giá)

Kế toán ghi nhận chi phí XDCB đối với số tiền đã ứng trước bằng ngoại tệ theo TGGS (TGTT tại thời điểm ứng trước) khi nghiệm thu khối lượng XDCB hoàn thành như sau:

Nợ TK 2412: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu
Có TK 331: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu

2.3 Trường hợp thuế GTGT đầu vào ĐƯỢC khấu trừ

Khi công ty tiến hành hoạt động Đầu tư xây dựng cơ bản và phát sinh thuế GTGT đầu vào ĐƯỢC khấu trừ, kế toán được thực hiện như sau:

Căn cứ vào hợp đồng giao thầu, biên bản nghiệm thu khối lượng XDCB hoàn thành, hóa đơn bán hàng, hạch toán:

Nợ TK 2412: Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản chưa bao gồm thuế GTGT
Nợ TK 1332: Tiền thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 133: Thuế GTGT chưa khấu trừ
Có các TK 1112, 1122: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu
Có các TK 3311, 3312, 3313: Tiền đặt cọc, ứng trước hàng hóa, dịch vụ dự kiến thuế GTGT đầu vào được khấu trừ
Có TK 511: Doanh thu hoạt động cơ bản
Có TK 335: Tài sản thuế GTGT khấu trừ được hoàn trả

2.4 Trường hợp thuế GTGT đầu vào KHÔNG khấu trừ

Khi công ty tiến hành hoạt động Đầu tư xây dựng cơ bản và phát sinh thuế GTGT đầu vào KHÔNG khấu trừ, kế toán được thực hiện như sau:

Căn cứ vào hợp đồng giao thầu, biên bản nghiệm thu khối lượng XDCB hoàn thành, hóa đơn bán hàng, hóa đơn thuế GTGT, hạch toán:

Nợ TK 2412: Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản chưa bao gồm thuế GTGT
Nợ TK 1331: Tiền thuế GTGT được tính theo tỷ lệ 5% bắt buộc trên tổng số hóa đơn GTGT
Có các TK 1112, 1122: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu
Có các TK 3311, 3312, 3313: Tiền đặt cọc, ứng trước hàng hóa, dịch vụ dự kiến thuế GTGT đầu vào KHÔNG khấu trừ
Có TK 511: Doanh thu hoạt động cơ bản

2.5 Hạch toán khi xuất thiết bị đầu tư XDCB không cần lắp đặt

Khi xuất thiết bị đầu tư XDCB không cần lắp đặt cho bên nhận thầu, quá trình hạch toán sẽ diễn ra như sau:

Nợ TK 2412: Trị giá nguyên vật liệu
Trong trường hợp này, chúng ta cần ghi nhận trị giá nguyên vật liệu của thiết bị XDCB trong tài khoản 2412.
Có TK 152: Trị giá nguyên vật liệu
Tiếp theo, trị giá nguyên vật liệu này sẽ được ghi vào tài khoản 152.
Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản theo TT133, TT200
Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản sẽ được hạch toán theo quy định tại Thông tư 133 và Thông tư 200.

2.6 Trường hợp thiết bị đầu tư XDCB cần lắp đặt

Khi thiết bị đầu tư XDCB cần lắp đặt cho bên nhận thầu, quá trình hạch toán sẽ phức tạp hơn. Chúng ta sẽ tập trung vào việc kế toán chi tiết thiết bị đưa đi lắp và sau khi hoàn thành việc lắp đặt.

Kế toán chi tiết thiết bị đưa đi lắp
Khi thiết bị XDCB được đưa đi lắp, chúng ta cần theo dõi chi tiết về việc này. Thông qua kế toán, chúng ta sẽ ghi nhận giá trị thiết bị đưa đi lắp vào chi phí đầu tư XDCB.
Nợ TK 2412: Trị giá nguyên vật liệu
Trị giá nguyên vật liệu của thiết bị đưa đi lắp sẽ được ghi vào tài khoản 2412.
Có TK 152: Trị giá nguyên vật liệu
Trị giá nguyên vật liệu này sẽ được ghi vào tài khoản 152.
Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản theo TT133, TT200
Tương tự như trường hợp trước, chi phí đầu tư xây dựng cơ bản sẽ được hạch toán theo quy định tại Thông tư 133 và Thông tư 200.

2.7 Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản khi phát sinh chi phí khác

Khi phát sinh các chi phí khác trong quá trình đầu tư xây dựng cơ bản, chẳng hạn như chi phí lãi vay, chi phí đấu thầu, chi phí tháo dỡ hoàn trả mặt bằng, quá trình hạch toán sẽ như sau:

Nợ TK 2412: Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản
Chúng ta sẽ ghi nhận chi phí đầu tư xây dựng cơ bản vào tài khoản 2412.
Nợ TK 1332: Tiền thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Trong trường hợp có thuế GTGT được khấu trừ, chúng ta sẽ ghi nhận vào tài khoản 1332.
Có các TK 111, 112, 331, 335, 3411, 343, …: Tổng chi phí đầu tư xây dựng cơ bản
Tổng chi phí đầu tư xây dựng cơ bản sẽ được ghi vào các tài khoản tương ứng.

Lưu ý rằng tiền bán hồ sơ thầu sau khi bù trừ với chi phí đấu thầu cũng sẽ được hạch toán, và nếu còn thừa, sẽ giảm chi phí đầu tư xây dựng cơ bản.

2.8 Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản về khoản tiền phạt nhà thầu thu

Khoản tiền phạt nhà thầu thu được thực tế làm giảm số tiền phải thanh toán cho nhà thầu. Quá trình hạch toán sẽ diễn ra như sau:

Nợ các TK 112, 331: Trị giá chi phí đầu tư xây dựng cơ bản phải trả
Trị giá chi phí đầu tư xây dựng cơ bản phải trả sẽ được ghi vào các tài khoản 112 và 331.
Có TK 2412: Trị giá chi phí đầu tư xây dựng cơ bản phải trả
Trị giá này sẽ được ghi vào tài khoản 2412.

2.9 Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản về chênh lệch tỷ giá

Khi phát sinh các chênh lệch tỷ giá trong quá trình đầu tư XDCB, quá trình hạch toán sẽ phụ thuộc vào việc có lãi tỷ giá hay lỗ tỷ giá.

Lãi tỷ giá

Nợ các TK liên quan: Chênh lệch tỷ giá
Trong trường hợp phát sinh lãi tỷ giá, chúng ta sẽ ghi nhận khoản chênh lệch tỷ giá vào tài khoản Chênh lệch tỷ giá.
Có TK 515: Chênh lệch tỷ giá
Khoản lãi từ chênh lệch tỷ giá sẽ được ghi vào tài khoản 515.

Lỗ tỷ giá

Nợ TK 635: Chênh lệch tỷ giá
Trong trường hợp phát sinh lỗ tỷ giá, chúng ta sẽ ghi nhận khoản chênh lệch tỷ giá vào tài khoản 635.
Có các TK liên quan: Chênh lệch tỷ giá
Lỗ từ chênh lệch tỷ giá sẽ được ghi vào các tài khoản liên quan.

2.10 Hạch toán chi phí đầu tư xây dựng cơ bản đối với chi phí chạy thử

Khi phát sinh chi phí chạy thử, kế toán sẽ hạch toán theo từng trường hợp cụ thể.

Trường hợp chi phí chạy thử không sản xuất ra sản phẩm thử

Nợ TK 2412: Chi phí chạy thử
Chi phí chạy thử sẽ được ghi vào tài khoản 2412.
Có các TK liên quan: Chi phí chạy thử
Chi phí này sẽ được ghi vào các tài khoản liên quan.

Trường hợp sản xuất ra sản phẩm thử

Kế toán tập hợp toàn bộ chi phí khi phát sinh chi phí chạy thử để sản xuất ra sản phẩm thử
Trong trường hợp này, chúng ta cần ghi nhận toàn bộ chi phí liên quan đến việc sản xuất sản phẩm thử.
Nợ TK 154: Chi phí chạy thử
Chi phí chạy thử sẽ được ghi vào tài khoản 154.
Nhập kho sản phẩm sản xuất thử
Khi sản phẩm thử được sản xuất xong, chúng ta cần ghi nhận việc nhập kho.
Nợ TK 155: Trị giá thành phẩm sản xuất thử nhập kho
Trị giá của sản phẩm sản xuất thử sẽ được ghi vào tài khoản 155.
Xuất bán sản phẩm sản xuất thử
Nếu sản phẩm sản xuất thử được bán, quá trình hạch toán sẽ như sau:
- Nợ các TK 111, 112, 131: Trị giá phải thu
  Trị giá phải thu sẽ được ghi vào các tài khoản liên quan.
- Có TK 155: Trị giá thành phẩm sản xuất thử nhập kho
  Trị giá sản phẩm đã nhập kho sẽ được ghi vào tài khoản 155.
- Có TK 154: Trị giá thành phẩm sản xuất thử không qua nhập kho
  Trị giá sản phẩm không qua nhập kho cũng sẽ được ghi vào tài khoản 154.
- Có TK 3331: Tiền thuế GTGT phải nộp (nếu có)
  Nếu có thuế GTGT phải nộp, chúng ta sẽ ghi nhận vào tài khoản 3331.
Kế toán kết chuyển phần chênh lệch giữa chi phí sản xuất thử và số thu được từ việc bán sản phẩm sản xuất thử
Khi có chênh lệch giữa chi phí sản xuất thử và số thu từ việc bán sản phẩm, quá trình hạch toán sẽ phụ thuộc vào việc chi phí sản xuất cao hơn hoặc thấp hơn số thu.
- Kế toán kết chuyển phần chênh lệch để ghi tăng chi phí đầu tư XDCB dở dang khi chi phí sản xuất thử cao hơn số thu
  Trong trường hợp chi phí sản xuất thử cao hơn số thu, chúng ta sẽ ghi tăng chi phí đầu tư XDCB dở dang.
- Kế toán kết chuyển phần chênh lệch để ghi giảm chi phí đầu tư XDCB dở dang khi chi phí sản xuất thử nhỏ hơn số thu
  Nếu chi phí sản xuất thử nhỏ hơn số thu, chúng ta sẽ ghi giảm chi phí đầu tư XDCB dở dang.

3. Hạch toán khi kết thúc xây dựng cơ bản

Sau khi hoàn thành dự án xây dựng cơ bản, bạn cần thực hiện hạch toán kế toán cuối kỳ để phản ánh chính xác tình hình tài chính của dự án. Hạch toán này bao gồm việc chuyển các tài sản, chi phí, và doanh thu liên quan đến dự án. Dưới đây là một ví dụ về hạch toán kết thúc xây dựng cơ bản:

Nợ TK 2412: Xây dựng cơ bản (số tiền đã chi tiêu trên dự án xây dựng)
Nợ TK 333: Thuế GTGT nợ (nếu còn phải nộp)
Có TK 11: Tiền và các khoản tương đương tiền
Có TK 341: Chi phí khấu hao lắp đặt, chuyển giao tài sản cố định
Có TK 512: Lãi thu từ hoạt động cơ bản
Có TK 1332: Thuế GTGT chưa khấu trừ
Có TK 1121: Trị giá tiền ứng trước cho nhà thầu (nếu còn dư)

4. Những lưu ý và nguyên tắc trong kế toán

Kế toán là một lĩnh vực quan trọng trong kinh doanh và tài chính, đòi hỏi sự chính xác và tính kỷ luật cao. Dưới đây là một số lưu ý và nguyên tắc quan trọng trong kế toán:

Nguyên tắc cơ bản: a. Nguyên tắc ghi nhận: Toàn bộ giao dịch tài chính cần phải được ghi chính xác và đầy đủ trong hệ thống kế toán. b. Nguyên tắc kiểm toán: Kế toán cần phải có khả năng kiểm tra, đối chiếu và xác minh thông tin tài chính. c. Nguyên tắc xác định: Tài sản, nợ và vốn chủ sở hữu cần phải được xác định một cách rõ ràng và đáng tin cậy.
Sử dụng hệ thống ghi chép: a. Sử dụng sổ cái, sổ chi tiết, và sổ cái tổng hợp để ghi nhận các giao dịch tài chính. b. Sử dụng phân bổ chi phí và thu nhập đúng cách để đảm bảo tính chính xác của báo cáo tài chính.
Phân loại và ghi nhận giao dịch: a. Phân loại giao dịch đúng mã số tài khoản kế toán tương ứng. b. Ghi nhận giao dịch theo nguyên tắc thời gian giao dịch xảy ra (nguyên tắc ghi kế toán nguyên tắc).
Kiểm tra và cân đối: a. Cân đối sổ cái và sổ cái tổng hợp thường xuyên để đảm bảo tính chính xác của dữ liệu kế toán. b. Kiểm tra lại các số liệu tài chính trước khi tạo báo cáo tài chính.
Tuân thủ luật pháp và quy định: a. Tuân thủ các quy tắc, luật pháp và quy định kế toán định sẵn bởi cơ quan quản lý tài chính. b. Đảm bảo bảo mật và bảo vệ thông tin tài chính của doanh nghiệp.
Sử dụng phần mềm kế toán: a. Sử dụng phần mềm kế toán hiệu quả để giúp tăng cường tính chính xác và hiệu suất trong quá trình kế toán. b. Đảm bảo nhân viên kế toán được đào tạo để sử dụng phần mềm một cách hiệu quả.
Kiểm toán nội bộ: a. Thực hiện kiểm toán nội bộ để xác minh tính chính xác và hợp pháp của dữ liệu kế toán. b. Đảm bảo sự độc lập và khách quan trong quá trình kiểm toán nội bộ.
Báo cáo tài chính: a. Chuẩn bị và công bố báo cáo tài chính theo chu kỳ quy định và theo đúng nguyên tắc ghi nhận và đánh giá. b. Cung cấp thông tin tài chính trong báo cáo để hỗ trợ quản lý và ra quyết định.
Đối phó với sai sót và gian lận: a. Đề phòng trước sai sót và gian lận trong kế toán và thực hiện biện pháp xử lý khi cần thiết.

Lưu ý rằng kế toán là một lĩnh vực phức tạp và yêu cầu sự chuyên môn cao. Do đó, việc tuân thủ các nguyên tắc và quy tắc kế toán là vô cùng quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, tin cậy và hợp pháp của thông tin tài chính trong doanh nghiệp.

Ví dụ này chỉ là một phần nhỏ của quy trình kế toán liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản và có thể thay đổi tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và theo quy định của pháp luật tài chính và kế toán tại thời điểm thực hiện. Để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ luật pháp, bạn nên hỏi sự tư vấn từ một kế toán chứng chỉ hoặc một chuyên gia tài chính có kinh nghiệm. Trên đây là những thông tin từ Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp đến bạn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về các vấn đề liên quan, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được giải đáp chi tiết.

0764 704 929

39 Hoàng Việt

Kế toán chi phí