Hướng dẫn cách lập thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần không thể thiếu trong quá trình lập báo cáo tài chính của doanh nghiệp, giúp giải thích chi tiết các khoản mục trong báo cáo tài chính và cung cấp cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Việc lập thuyết minh báo cáo tài chính đúng cách không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật mà còn tăng cường sự minh bạch, đáng tin cậy trong mắt các đối tác và nhà đầu tư. Vậy nên bài viết này Kế toán Kiểm toán Thuế ACC sẽ hướng dẫn chi tiết cách lập thuyết minh báo cáo tài chính một cách chính xác và dễ hiểu.

1. Giới thiệu về thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính là phần bổ sung quan trọng giúp giải thích chi tiết và làm rõ các số liệu trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Thông qua thuyết minh, doanh nghiệp sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các chính sách kế toán áp dụng, các ước tính và giả định trong báo cáo tài chính, cũng như các sự kiện quan trọng có ảnh hưởng đến tình hình tài chính của công ty, giúp người đọc, bao gồm nhà đầu tư, các cơ quan chức năng và đối tác kinh doanh, hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp.

Thuyết minh báo cáo tài chính không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là công cụ quan trọng trong việc đảm bảo tính minh bạch và trung thực trong việc trình bày các số liệu tài chính. Các doanh nghiệp cần thực hiện thuyết minh theo đúng quy định của các chuẩn mực kế toán và pháp luật hiện hành để tránh vi phạm và đảm bảo tính hợp lệ của báo cáo tài chính.

2. Nguyên tắc lập thuyết minh báo cáo tài chính

Khi lập và trình bày thuyết minh báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản dưới đây để đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin:

Tuân thủ chuẩn mực kế toán

Khi lập báo cáo tài chính hàng năm, doanh nghiệp cần phải lập bản thuyết minh báo cáo tài chính theo đúng quy định của Chuẩn mực kế toán về “Trình bày Báo cáo tài chính” và hướng dẫn trong Chế độ Báo cáo tài chính hiện hành. Điều này đảm bảo rằng thuyết minh báo cáo tài chính được thực hiện theo tiêu chuẩn pháp lý và kế toán quốc gia.

Thực hiện thuyết minh báo cáo tài chính giữa niên độ

Đối với các báo cáo tài chính giữa niên độ, doanh nghiệp phải lập bản thuyết minh báo cáo tài chính theo chỉ dẫn trong Chuẩn mực kế toán về “Báo cáo tài chính giữa niên độ” và các hướng dẫn liên quan. Đây là yêu cầu đối với các doanh nghiệp để báo cáo tình hình tài chính trong suốt năm tài chính một cách đầy đủ và chính xác.

Nội dung cần có trong thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính cần bao gồm các thông tin quan trọng như:

• Thông tin về cơ sở lập và trình bày báo cáo tài chính, các chính sách kế toán áp dụng cho các giao dịch và sự kiện quan trọng.
• Thông tin bổ sung chưa được thể hiện trong báo cáo tài chính nhưng cần thiết để thể hiện trung thực tình hình tài chính của doanh nghiệp.
• Các thông tin theo quy định của chuẩn mực kế toán mà chưa được trình bày trong các báo cáo tài chính khác, đặc biệt là các thông tin trọng yếu.

Trình bày thông tin một cách có hệ thống

Bản thuyết minh báo cáo tài chính cần được trình bày một cách có hệ thống và logic. Doanh nghiệp có thể chủ động sắp xếp các mục thông tin theo thứ tự phù hợp với đặc thù hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, mỗi khoản mục trong Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cần phải được liên kết với các thông tin chi tiết trong bản thuyết minh để đảm bảo tính minh bạch và dễ hiểu.

>>>> Xem thêm Hướng dẫn cách nộp thuyết minh báo cáo tài chính qua mạng tại đây.

3. Hướng dẫn cách lập thuyết minh báo cáo tài chính

Lập thuyết minh báo cáo tài chính không phải là công việc đơn giản và doanh nghiệp cần thực hiện một số bước quan trọng để đảm bảo báo cáo đầy đủ và chính xác.

Bước 1: Thu thập thông tin

Doanh nghiệp cần thu thập tất cả các tài liệu và dữ liệu liên quan đến hoạt động kinh doanh trong kỳ báo cáo. Các tài liệu này bao gồm hóa đơn, hợp đồng, báo cáo tài chính, và các tài liệu liên quan đến chính sách kế toán được áp dụng trong kỳ. Bên cạnh đó, các thông tin về doanh thu, chi phí, tài sản, nợ phải trả, và các giao dịch tài chính khác cũng cần được thu thập đầy đủ và chính xác. Mọi thông tin phải được kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo tính hợp lệ của thuyết minh báo cáo tài chính.

Bước 2: Phân loại và sắp xếp thông tin

Sau khi thu thập đầy đủ dữ liệu, doanh nghiệp cần phân loại các thông tin theo các mục đã được quy định trong thuyết minh báo cáo tài chính. Các số liệu tài chính cần được phân tích và sắp xếp sao cho hợp lý, dễ hiểu và đảm bảo tính logic. Quá trình này giúp các thông tin trở nên rõ ràng và dễ theo dõi cho người đọc. Đồng thời, việc phân loại giúp doanh nghiệp dễ dàng trình bày các thông tin theo đúng các mục và yêu cầu của báo cáo.

Bước 3: Trình bày thông tin

Sau khi đã phân loại và sắp xếp các thông tin, doanh nghiệp cần trình bày thuyết minh báo cáo tài chính theo cấu trúc đã được quy định trong các chuẩn mực kế toán và các văn bản pháp lý liên quan. Thuyết minh cần được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu, và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các yêu cầu về hình thức và nội dung. Mỗi khoản mục trong báo cáo tài chính cần có lời giải thích chi tiết về các số liệu, phương pháp kế toán áp dụng, và các giả định, ước tính đã sử dụng.

Một thuyết minh báo cáo tài chính đầy đủ cần phải bao gồm các phần cơ bản sau:

• Thông tin chung về doanh nghiệp: Phần này cung cấp các thông tin cơ bản về công ty, bao gồm tên doanh nghiệp, địa chỉ, ngành nghề kinh doanh, hình thức sở hữu và các thông tin liên quan khác. Đây là phần mở đầu giúp người đọc hiểu về bối cảnh và hoạt động của doanh nghiệp.
• Chính sách kế toán: Doanh nghiệp cần trình bày rõ ràng các chính sách kế toán đã được áp dụng trong kỳ báo cáo. Điều này bao gồm các phương pháp xác định giá trị tài sản, cách thức hạch toán chi phí và doanh thu, cũng như các chính sách về khấu hao, dự phòng, và phân bổ chi phí.
• Thuyết minh các khoản mục trong báo cáo tài chính: Phần này giải thích chi tiết về các khoản mục trong bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, và báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Các khoản mục như tài sản ngắn hạn, tài sản dài hạn, nợ phải trả, và vốn chủ sở hữu cần được làm rõ để người đọc có thể hiểu được nguồn gốc và ý nghĩa của chúng.
• Các sự kiện phát sinh trong kỳ: Doanh nghiệp cần cung cấp thông tin về các sự kiện quan trọng đã xảy ra trong kỳ báo cáo, chẳng hạn như việc phát hành cổ phiếu, tăng vốn, hoặc các vụ kiện tụng có thể ảnh hưởng đến tài chính của doanh nghiệp.

Bước 4: Kiểm tra và rà soát

Trước khi nộp thuyết minh báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần kiểm tra lại tất cả các số liệu và thông tin đã được trình bày để phát hiện và sửa chữa kịp thời các sai sót hoặc thiếu sót. Việc kiểm tra kỹ lưỡng giúp đảm bảo rằng thuyết minh báo cáo tài chính hoàn chỉnh, chính xác và không có sai sót. Doanh nghiệp cũng nên xem xét các yêu cầu của cơ quan thuế hoặc cơ quan chức năng để đảm bảo rằng báo cáo đáp ứng đầy đủ các quy định pháp lý.

4. Những lỗi thường gặp khi lập thuyết minh báo cáo tài chính

Khi lập thuyết minh báo cáo tài chính, một số doanh nghiệp có thể gặp phải những lỗi phổ biến làm ảnh hưởng đến tính chính xác và hợp lệ của báo cáo. Những lỗi này bao gồm:

• Lỗi thiếu sót thông tin: Doanh nghiệp có thể bỏ sót một số thông tin quan trọng trong báo cáo, dẫn đến việc không cung cấp đủ thông tin cho người đọc.
• Lỗi sai sót về số liệu: Đôi khi các số liệu trong thuyết minh không khớp với số liệu trong báo cáo tài chính hoặc bị tính toán sai, làm giảm độ tin cậy của báo cáo.
• Không tuân thủ đúng định dạng yêu cầu: Mỗi loại báo cáo tài chính và thuyết minh đều có yêu cầu định dạng riêng. Doanh nghiệp cần chú ý để báo cáo của mình đúng với các quy định về mẫu và hình thức.

5. Lưu ý khi lập thuyết minh báo cáo tài chính

Khi lập thuyết minh báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng để đảm bảo báo cáo đạt yêu cầu:

• Tuân thủ quy định pháp lý: Thuyết minh báo cáo tài chính phải được lập theo đúng các quy định của Thông tư 133, thông tư 200 các chuẩn mực kế toán và các văn bản pháp lý liên quan. Việc tuân thủ đúng các quy định này sẽ giúp doanh nghiệp tránh được các vi phạm và đảm bảo tính hợp lệ của báo cáo tài chính.
• Trung thực và khách quan: Các thông tin và số liệu trong thuyết minh phải phản ánh trung thực và khách quan tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp. Thuyết minh cần phải cung cấp cái nhìn rõ ràng và chính xác về các khoản mục trong báo cáo tài chính.
• Đầy đủ và rõ ràng: Các thông tin cần được cung cấp đầy đủ và trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu. Người đọc phải có thể dễ dàng nắm bắt được các thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp.
• Kiểm tra và rà soát: Trước khi nộp thuyết minh báo cáo tài chính, cần kiểm tra và rà soát kỹ lưỡng để phát hiện và sửa chữa kịp thời các sai sót hoặc thiếu sót.

>>>> Tìm hiểu Thuyết minh báo cáo tài chính theo thông tư 200 để biết thêm thông tin.

6. Câu hỏi thường gặp

Có bắt buộc phải lập thuyết minh báo cáo tài chính không?

Có. Thuyết minh báo cáo tài chính là một phần bắt buộc của báo cáo tài chính theo các quy định của pháp luật, nhằm cung cấp thông tin chi tiết về tình hình tài chính và kết quả hoạt động của doanh nghiệp.

Thuyết minh báo cáo tài chính có thể lập bằng hình thức điện tử không?

Có. Thuyết minh báo cáo tài chính có thể được lập và nộp qua hệ thống thuế điện tử hoặc phần mềm kế toán, tùy thuộc vào quy định và yêu cầu của cơ quan thuế hoặc đơn vị quản lý.

Thuyết minh báo cáo tài chính cần có những thông tin gì về chính sách kế toán?

Thuyết minh báo cáo tài chính phải nêu rõ các chính sách kế toán được áp dụng, bao gồm phương pháp xác định giá trị tài sản, cách ghi nhận doanh thu, chi phí, và các phương pháp tính toán khác liên quan đến tài chính của doanh nghiệp.

Tóm lại, việc lập thuyết minh báo cáo tài chính là một công việc quan trọng giúp doanh nghiệp cung cấp thông tin minh bạch và chi tiết về tình hình tài chính của mình. Bằng cách thực hiện đúng quy trình và áp dụng các nguyên tắc kế toán, thuyết minh sẽ hỗ trợ các bên liên quan hiểu rõ hơn về kết quả hoạt động kinh doanh. Hy vọng bài viết “Hướng dẫn cách lập thuyết minh báo cáo tài chính” do Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp đã giúp bạn có cái nhìn rõ ràng và áp dụng thành công trong việc lập thuyết minh báo cáo tài chính cho doanh nghiệp.