Các nghiệp vụ tài sản cố định doanh nghiệp cần biết

Trong quá trình quản lý tài chính, các doanh nghiệp cần hiểu rõ các nghiệp vụ tài sản cố định. Đây là yếu tố quan trọng trong việc tính toán chi phí và xác định giá trị tài sản của doanh nghiệp. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC sẽ cung cấp các giải pháp tư vấn chuyên sâu về nghiệp vụ tài sản cố định giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa công tác kế toán và thuế, bảo đảm hoạt động hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

1. Tài sản cố định được phân loại thế nào?

Tài sản cố định là những tài sản có giá trị lớn và có thời gian sử dụng dài hạn trong quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Theo quy định tại Điều 2 Thông tư 45/2013/TT-BTC, tài sản cố định được phân thành 4 loại chính, mỗi loại có đặc điểm và cách thức hạch toán riêng. Dưới đây là các phân loại tài sản cố định mà doanh nghiệp cần nắm rõ:

• Tài sản cố định hữu hình:
  Tài sản cố định hữu hình là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh mà vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu. Đây là những tài sản có thể nhìn thấy và sờ được, có giá trị lớn và sử dụng lâu dài trong sản xuất, kinh doanh. Ví dụ điển hình của tài sản cố định hữu hình bao gồm nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, v.v.
• Tài sản cố định vô hình:
  Tài sản cố định vô hình không có hình thái vật chất nhưng vẫn thể hiện giá trị đầu tư của doanh nghiệp. Các tài sản này tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh và có giá trị lâu dài. Một số ví dụ của tài sản cố định vô hình có thể kể đến như quyền sử dụng đất, chi phí phát hành, bằng sáng chế, bản quyền tác giả, và các quyền sở hữu trí tuệ khác.
• Tài sản cố định thuê tài chính:
  Tài sản cố định thuê tài chính là những tài sản mà doanh nghiệp thuê từ các công ty cho thuê tài chính. Đặc điểm của tài sản cố định thuê tài chính là khi hết thời gian thuê, doanh nghiệp có thể lựa chọn mua lại tài sản hoặc tiếp tục thuê theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng. Giá trị thuê tài sản này phải tương đương với giá trị thực tế của tài sản tại thời điểm ký hợp đồng thuê.
• Tài sản cố định tương tự:
  Tài sản cố định tương tự là những tài sản có công dụng tương tự nhau trong cùng một lĩnh vực kinh doanh và có giá trị tương đương. Đây là những tài sản không được phân loại rõ ràng nhưng có giá trị và công dụng tương đương so với tài sản cố định thông thường. Điều này giúp doanh nghiệp linh hoạt trong việc quản lý tài sản cố định trong các trường hợp đặc biệt.

Việc phân loại tài sản cố định đúng cách không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý mà còn hỗ trợ trong việc tối ưu hóa chi phí và cải thiện hiệu quả kinh doanh. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc cung cấp các dịch vụ tư vấn chuyên sâu về tài sản cố định, từ đó giúp doanh nghiệp quản lý tài sản hiệu quả, nâng cao năng lực tài chính và đảm bảo tính pháp lý trong mọi nghiệp vụ kế toán.

>> Đọc thêm bài viết sau do Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp: Hạch toán chi phí lắp đặt chạy thử tscđ (tài sản cố định)

2. Các nghiệp vụ tài sản cố định doanh nghiệp cần biết

Việc quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp là rất quan trọng vì liên quan đến quá trình ghi nhận, quản lý, khấu hao và thanh lý tài sản. Dưới đây là các nghiệp vụ tài sản cố định mà doanh nghiệp cần phải hiểu rõ và thực hiện chính xác:

• Ghi nhận tài sản cố định

Khi doanh nghiệp mua sắm hoặc đầu tư vào tài sản cố định, việc ghi nhận tài sản vào sổ sách kế toán là cần thiết. Tài sản cố định phải được ghi nhận với giá trị hợp lý, bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, lắp đặt và các chi phí liên quan khác.

Ví dụ: Khi mua một máy móc trị giá 1 tỷ đồng, doanh nghiệp phải ghi nhận giá trị tài sản này vào tài khoản tài sản cố định (TK 211), cộng với tất cả các chi phí liên quan.

• Khấu hao tài sản cố định

Tài sản cố định sẽ được khấu hao dần trong suốt thời gian sử dụng. Doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp khấu hao phù hợp (như khấu hao tuyến tính, số dư giảm dần, hoặc theo sản lượng sản phẩm). Việc khấu hao giúp phân bổ chi phí của tài sản cố định vào các kỳ kế toán.

Ví dụ: Một máy móc có giá 1 tỷ đồng và thời gian sử dụng là 10 năm, doanh nghiệp sẽ tiến hành khấu hao 100 triệu đồng mỗi năm.

• Chuyển nhượng hoặc thanh lý tài sản cố định

Khi doanh nghiệp thanh lý, bán hoặc chuyển nhượng tài sản cố định, cần phải ghi nhận giá trị còn lại của tài sản, đồng thời phản ánh lãi hoặc lỗ phát sinh từ giao dịch này.

Ví dụ: Doanh nghiệp thanh lý một chiếc ô tô đã sử dụng 5 năm, với giá trị còn lại là 100 triệu đồng. Nếu bán xe với giá 120 triệu đồng, doanh nghiệp sẽ ghi nhận lãi từ thanh lý là 20 triệu đồng.

• Tăng hoặc giảm giá trị tài sản cố định

Trong trường hợp tài sản cố định có sự thay đổi về giá trị (như nâng cấp, sửa chữa lớn, thay thế bộ phận hoặc giảm giá trị tài sản), doanh nghiệp cần điều chỉnh lại giá trị tài sản trong sổ sách kế toán.

Ví dụ: Nếu doanh nghiệp nâng cấp một máy móc và chi phí nâng cấp là 200 triệu đồng, cần điều chỉnh tăng giá trị của máy móc đó vào tài sản cố định.

• Đánh giá lại tài sản cố định

Thỉnh thoảng, doanh nghiệp cần thực hiện việc đánh giá lại giá trị tài sản cố định, đặc biệt khi giá trị thị trường thay đổi hoặc theo yêu cầu của cơ quan chức năng. Việc đánh giá lại tài sản này sẽ ảnh hưởng đến giá trị tài sản trong sổ sách kế toán.

Ví dụ: Doanh nghiệp tiến hành đánh giá lại bất động sản, và nếu giá trị thị trường tăng, có thể cần phải điều chỉnh giá trị tài sản trong sổ sách.

• Sửa chữa và bảo dưỡng tài sản cố định

Chi phí sửa chữa và bảo dưỡng tài sản cố định thông thường sẽ được ghi nhận vào chi phí trong kỳ. Tuy nhiên, nếu chi phí sửa chữa giúp nâng cao giá trị hoặc kéo dài tuổi thọ tài sản, doanh nghiệp có thể ghi nhận chi phí này vào tài sản và phân bổ khấu hao.

Ví dụ: Doanh nghiệp chi 50 triệu đồng để sửa chữa và nâng cấp máy móc. Nếu việc sửa chữa giúp tăng giá trị sử dụng của máy móc, doanh nghiệp có thể ghi nhận chi phí này vào tài sản cố định.

• Ghi nhận tài sản cố định đi thuê

Khi doanh nghiệp thuê tài sản cố định, đặc biệt là thuê tài chính, họ cần ghi nhận giá trị tài sản và nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng thuê. Đồng thời, chi phí thuê tài sản cần được phân bổ vào chi phí hoạt động.

Ví dụ: Doanh nghiệp thuê một máy móc với thời gian thuê 5 năm, giá trị thuê này sẽ được ghi nhận vào tài sản cố định và nghĩa vụ thanh toán tiền thuê được ghi nhận trong bảng cân đối kế toán.

• Đảm bảo tài sản cố định

Doanh nghiệp cần thực hiện các biện pháp kiểm tra, quản lý và xác định tình trạng của tài sản cố định để tránh thất thoát và hư hỏng tài sản. Việc này giúp đảm bảo tài sản được bảo vệ và sử dụng hiệu quả.

Ví dụ: Doanh nghiệp tổ chức kiểm kê tài sản cố định định kỳ, đảm bảo tất cả các tài sản có trong danh mục đều hiện hữu và đang sử dụng.

• Lập báo cáo tài chính liên quan đến tài sản cố định

Doanh nghiệp cần lập báo cáo tài chính thể hiện tình hình tài sản cố định, khấu hao, giá trị còn lại và lãi/lỗ từ việc thanh lý tài sản. Những thông tin này là cơ sở để đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản trong doanh nghiệp.

Ví dụ: Cuối kỳ, doanh nghiệp lập báo cáo tài chính thể hiện tài sản cố định, khấu hao tích lũy và giá trị còn lại của tài sản, cùng với lãi hoặc lỗ từ việc thanh lý tài sản.

• Kiểm kê tài sản cố định

Việc kiểm kê tài sản cố định cần được thực hiện định kỳ để xác nhận số lượng, tình trạng và giá trị của tài sản. Kiểm kê giúp phát hiện kịp thời các sai sót hoặc thay đổi trong quản lý tài sản.

Ví dụ: Hàng năm, doanh nghiệp tổ chức kiểm kê tài sản cố định để đối chiếu với sổ sách kế toán và xác nhận sự tồn tại của tài sản.

Việc quản lý và ghi nhận các nghiệp vụ tài sản cố định một cách chính xác không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý mà còn bảo đảm tính minh bạch trong quản lý tài sản, tối ưu hóa chi phí và đóng góp vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

3. Các chứng từ liên quan đến nghiệp vụ tài sản cố định

Trong quá trình quản lý tài sản cố định, các chứng từ liên quan đóng vai trò quan trọng trong việc ghi nhận, theo dõi và đánh giá tình hình sử dụng tài sản của doanh nghiệp. Việc lưu trữ đầy đủ và chính xác các chứng từ này sẽ giúp doanh nghiệp thực hiện công tác quản lý tài chính, kiểm soát và đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản cố định một cách hiệu quả.

Các chứng từ liên quan:

• Biên bản giao nhận tài sản cố định
• Biên bản thanh lý tài sản cố định
• Biên bản bàn giao tài sản cố định sửa chữa lớn hoàn thành
• Biên bản đánh giá lại tài sản cố định
• Biên bản kiểm kê tài sản cố định
• Bảng tính và phân bổ khấu hao tài sản cố định

Những chứng từ liên quan trên là cơ sở pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch, chính xác trong việc quản lý tài sản cố định. Việc thực hiện đầy đủ và đúng quy trình các biên bản này không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định của pháp luật mà còn nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý tài sản.

4. Vì sao doanh nghiệp cần nắm rõ các nghiệp vụ tài sản cố định?

Doanh nghiệp cần hiểu và thực hiện đúng các nghiệp vụ tài sản cố định vì những lý do quan trọng sau:

• Tuân thủ pháp luật: Việc quản lý tài sản cố định một cách chính xác giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định về kế toán và thuế, từ đó tránh được các vi phạm pháp lý và nguy cơ bị xử phạt không đáng có.

• Quản lý tài chính hiệu quả: Khi doanh nghiệp nắm vững cách quản lý tài sản cố định, họ có thể phân bổ chi phí hợp lý, giúp tối ưu hóa ngân sách và giảm thiểu các chi phí không cần thiết.

• Tăng cường giá trị doanh nghiệp: Việc ghi nhận và quản lý tài sản cố định một cách chính xác đảm bảo báo cáo tài chính minh bạch, tạo dựng niềm tin với nhà đầu tư và đối tác, qua đó nâng cao giá trị doanh nghiệp. Hệ thống quản lý tài sản rõ ràng giúp gia tăng uy tín và tạo dựng mối quan hệ bền vững với các đối tác.

• Quyết định đầu tư hợp lý: Khi doanh nghiệp nắm rõ tình trạng tài sản của mình, họ có thể đưa ra quyết định đúng đắn về việc đầu tư vào tài sản mới hoặc thay thế tài sản cũ, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất và kinh doanh.

• Kiểm soát chi phí: Việc theo dõi và kiểm soát chi phí sửa chữa, bảo dưỡng giúp doanh nghiệp quản lý tài sản tốt hơn. Điều này giúp giảm thiểu các chi phí phát sinh không cần thiết và đảm bảo hiệu quả sử dụng tài sản.

• Giảm rủi ro: Quản lý tài sản cố định giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến tài sản, từ đó giảm thiểu nguy cơ mất mát hoặc hư hỏng tài sản, bảo vệ tài sản và vốn đầu tư của doanh nghiệp.

Tóm lại, việc nắm vững các nghiệp vụ tài sản cố định giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ đúng quy định mà còn tối ưu hóa việc sử dụng tài sản, nâng cao hiệu quả tài chính và đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn.

>> Xem thêm bài viết sau để biết thêm chi tiết: Xác định nguyên giá tài sản cố định vô hình

5. Các câu hỏi thường gặp

Khi nào tài sản cố định cần phải được đánh giá lại?

Tài sản cố định cần được đánh giá lại khi có sự thay đổi đáng kể về giá trị thị trường của tài sản hoặc khi có sự thay đổi lớn trong môi trường kinh doanh hoặc các yếu tố bên ngoài tác động đến giá trị tài sản. Điều này giúp doanh nghiệp đảm bảo giá trị tài sản trong sổ sách phản ánh đúng với giá trị thực tế của nó và giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh tế chính xác.

Làm sao để xác định giá trị còn lại của tài sản cố định khi thanh lý?

Giá trị còn lại của tài sản cố định khi thanh lý được xác định bằng giá trị ban đầu của tài sản trừ đi khấu hao lũy kế. Nếu tài sản đã qua sử dụng có giá trị bán được, doanh nghiệp sẽ ghi nhận lợi nhuận hoặc lỗ từ việc thanh lý tài sản đó. Cách tính này giúp xác định được số tiền thực tế mà doanh nghiệp thu lại từ tài sản sau khi đã trừ đi khoản khấu hao dần trong suốt thời gian sử dụng.

Doanh nghiệp có thể ghi nhận tài sản cố định đã qua sử dụng không?

Có, doanh nghiệp hoàn toàn có thể ghi nhận tài sản cố định đã qua sử dụng nếu giá trị của tài sản có thể xác định được và nó vẫn còn khả năng sử dụng trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này có nghĩa là dù tài sản đã qua sử dụng, miễn là còn đủ điều kiện và giá trị, nó vẫn có thể được tiếp tục ghi nhận vào tài sản cố định của doanh nghiệp và tiếp tục sử dụng trong các hoạt động kinh doanh.

Để việc quản lý và ghi nhận các nghiệp vụ tài sản cố định được chính xác và tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, các doanh nghiệp nên hợp tác với các chuyên gia có kinh nghiệm. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong việc giải quyết các nghiệp vụ tài sản cố định, giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động tài chính ổn định và phát triển bền vững.