Mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán là mối quan hệ biện chứng, bổ sung cho nhau. Mỗi phương pháp kế toán có những ưu điểm và hạn chế riêng, do đó cần kết hợp sử dụng các phương pháp kế toán một cách hợp lý để khắc phục những hạn chế của từng phương pháp, nhằm cung cấp thông tin kế toán chính xác, đầy đủ, kịp thời và hữu ích cho các đối tượng sử dụng. Vậy cơ sở hình thành, mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán như thế nào ? Hãy cùng ACC tìm hiểu về vấn đề này
1. Phương pháp kế toán là gì ?
Phương pháp kế toán là cách thức, thủ tục cụ thể để thực hiện từng nội dung công việc kế toán. Phương pháp kế toán được quy định trong hệ thống chuẩn mực kế toán và các văn bản pháp luật khác liên quan.
Các phương pháp kế toán cơ bản
Có nhiều phương pháp kế toán, có thể phân loại theo các tiêu chí khác nhau, bao gồm:
Phân loại theo thời điểm ghi nhận:
- Phương pháp kế toán dồn tích: Phương pháp này ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong kỳ kế toán, không phân biệt thời điểm thực thu, thực chi.
- Phương pháp kế toán tiền mặt: Phương pháp này chỉ ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế, tài chính thực tế phát sinh trong kỳ kế toán, phân biệt thời điểm thực thu, thực chi.
Phân loại theo tính chất của các đối tượng kế toán:
- Phương pháp tính giá: Phương pháp này xác định giá trị của các đối tượng kế toán, bao gồm tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh.
- Phương pháp phân loại tài khoản: Phương pháp này phân loại các tài khoản kế toán theo tính chất, nội dung kinh tế của các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh.
- Phương pháp ghi sổ kế toán: Phương pháp này ghi chép các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh vào các tài khoản kế toán.
- Phương pháp lập báo cáo tài chính: Phương pháp này tổng hợp các số liệu kế toán từ các tài khoản kế toán để lập báo cáo tài chính.
- Phân loại theo đặc điểm của từng loại nghiệp vụ kinh tế, tài chính:
- Phương pháp kế toán hàng tồn kho: Phương pháp này xác định giá trị của hàng tồn kho, bao gồm nguyên vật liệu, hàng hóa, thành phẩm,…
- Phương pháp kế toán chi phí sản xuất, kinh doanh: Phương pháp này xác định chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
- Phương pháp kế toán doanh thu: Phương pháp này xác định doanh thu của doanh nghiệp.
- Phương pháp kế toán kết quả kinh doanh: Phương pháp này xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Lựa chọn phương pháp kế toán
Việc lựa chọn phương pháp kế toán cần căn cứ vào các yếu tố sau:
- Tính chất của các đối tượng kế toán: Phương pháp kế toán cần phù hợp với tính chất của các đối tượng kế toán.
- Đặc điểm của từng loại nghiệp vụ kinh tế, tài chính: Phương pháp kế toán cần phù hợp với đặc điểm của từng loại nghiệp vụ kinh tế, tài chính.
- Yêu cầu quản lý của doanh nghiệp: Phương pháp kế toán cần đáp ứng được yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.
2. Mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán
Các phương pháp kế toán có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, tạo nên một hệ thống kế toán hoàn chỉnh.
Mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán có thể được phân tích trên các khía cạnh sau:
- Khái niệm: Các phương pháp kế toán có cùng mục đích là phản ánh các nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh trong doanh nghiệp một cách chính xác, đầy đủ và kịp thời.
- Công dụng: Các phương pháp kế toán có cùng công dụng là cung cấp thông tin kế toán cho các đối tượng sử dụng.
- Phương pháp ghi sổ kế toán: Phương pháp chứng từ kế toán là cơ sở để ghi sổ kế toán. Phương pháp ghi sổ kế toán là cơ sở để tổng hợp báo cáo kế toán.
- Phương pháp phân tích kế toán: Phương pháp phân tích kế toán sử dụng kết quả của phương pháp ghi sổ kế toán để phân tích, đánh giá tình hình tài chính, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Ví dụ:
- Khi doanh nghiệp phát sinh nghiệp vụ bán hàng, kế toán cần lập hóa đơn bán hàng để phản ánh nghiệp vụ này. Hóa đơn bán hàng là chứng từ kế toán, là cơ sở để ghi sổ kế toán. Sau khi ghi sổ kế toán, kế toán có thể sử dụng kết quả ghi sổ kế toán để phân tích tình hình bán hàng của doanh nghiệp.
- Khi doanh nghiệp lập báo cáo tài chính, kế toán cần tổng hợp số liệu từ các tài khoản kế toán. Việc tổng hợp số liệu từ các tài khoản kế toán được thực hiện theo phương pháp ghi sổ kế toán.
3. Phân loại các phương pháp kế toán
Các phương pháp kế toán có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm:
Theo thời điểm ghi nhận doanh thu và chi phí:
- Phương pháp kế toán tiền mặt: Ghi nhận doanh thu và chi phí theo nguyên tắc thực thu – thực chi.
- Phương pháp kế toán dồn tích: Ghi nhận doanh thu và chi phí theo nguyên tắc dồn tích.
Theo tính chất của hoạt động kinh doanh:
- Phương pháp kế toán doanh nghiệp sản xuất: Áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
- Phương pháp kế toán doanh nghiệp thương mại: Áp dụng cho các doanh nghiệp thương mại.
- Phương pháp kế toán doanh nghiệp dịch vụ: Áp dụng cho các doanh nghiệp dịch vụ.
- Theo tính chất của tài sản, nguồn vốn và nguồn hình thành nên tài sản, nguồn vốn:
- Phương pháp kế toán tài sản: Ghi nhận, phản ánh tình hình và sự biến động của tài sản.
- Phương pháp kế toán nguồn vốn: Ghi nhận, phản ánh tình hình và sự biến động của nguồn vốn.
- Phương pháp kế toán nguồn hình thành nên tài sản, nguồn vốn: Ghi nhận, phản ánh tình hình và sự biến động của nguồn hình thành nên tài sản, nguồn vốn.
Theo phương pháp tính giá:
- Phương pháp tính giá gốc: Ghi nhận giá trị của tài sản, nguồn vốn theo giá gốc.
- Phương pháp tính giá đánh giá lại: Ghi nhận giá trị của tài sản, nguồn vốn theo giá đánh giá lại.
Theo phương pháp lập báo cáo tài chính:
- Phương pháp kế toán tài chính: Áp dụng để lập báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật.
- Phương pháp kế toán quản trị: Áp dụng để cung cấp thông tin cho các nhà quản lý.
Trong đó, phương pháp kế toán tiền mặt và phương pháp kế toán dồn tích là hai phương pháp kế toán cơ bản, được áp dụng phổ biến trong thực tế.
Phương pháp kế toán tiền mặt
Phương pháp kế toán tiền mặt là phương pháp kế toán ghi nhận doanh thu và chi phí theo nguyên tắc thực thu – thực chi. Theo phương pháp này, doanh thu chỉ được ghi nhận khi tiền được thực thu, chi phí chỉ được ghi nhận khi tiền được thực chi.
Ưu điểm của phương pháp kế toán tiền mặt
- Phương pháp kế toán tiền mặt đơn giản, dễ hiểu, dễ áp dụng.
- Phương pháp kế toán tiền mặt phù hợp với các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, hoạt động kinh doanh đơn giản, không có nhiều tài sản cố định.
Nhược điểm của phương pháp kế toán tiền mặt
- Phương pháp kế toán tiền mặt không phản ánh chính xác toàn bộ tình hình tài chính của doanh nghiệp.
- Phương pháp kế toán tiền mặt không phù hợp với các doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động kinh doanh phức tạp, có nhiều tài sản cố định.
Phương pháp kế toán dồn tích
- Phương pháp kế toán dồn tích là phương pháp kế toán ghi nhận doanh thu và chi phí theo nguyên tắc dồn tích. Theo phương pháp này, doanh thu được ghi nhận khi phát sinh, chi phí được ghi nhận khi phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thu hoặc chi tiền.
Ưu điểm của phương pháp kế toán dồn tích
- Phương pháp kế toán dồn tích phản ánh chính xác toàn bộ tình hình tài chính của doanh nghiệp.
- Phương pháp kế toán dồn tích phù hợp với các doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động kinh doanh phức tạp, có nhiều tài sản cố định.
Nhược điểm của phương pháp kế toán dồn tích
- Phương pháp kế toán dồn tích phức tạp hơn phương pháp kế toán tiền mặt.
- Phương pháp kế toán dồn tích yêu cầu kế toán phải có trình độ chuyên môn cao hơn.
Việc lựa chọn phương pháp kế toán phù hợp cần căn cứ vào các yếu tố sau:
- Loại hình doanh nghiệp: Mỗi loại hình doanh nghiệp có đặc điểm hoạt động kinh doanh khác nhau, do đó cần lựa chọn phương pháp kế toán phù hợp.
- Quy mô doanh nghiệp: Doanh nghiệp có quy mô nhỏ, hoạt động kinh doanh đơn giản có thể áp dụng phương pháp kế toán tiền mặt, doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động kinh doanh phức tạp có thể áp dụng phương pháp kế toán dồn tích.
- Đặc thù hoạt động kinh doanh: Doanh nghiệp có đặc thù hoạt động kinh
Trên đây là một số thông tin về Cơ sở hình thành, mối quan hệ giữa các phương pháp kế toán. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn
