Tiêu chuẩn ngành được xây dựng và ban hành bởi các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong ngành, lĩnh vực đó. Vậy Tiêu chuẩn ngành là gì ? Tính chất của tiêu chuẩn ngành là gì ? Hãy để bài viết này của ACC giúp bạn hiểu rõ hơn
1. Tiêu chuẩn ngành là gì?
Tiêu chuẩn ngành là quy định về đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý dùng làm chuẩn để phân loại, đánh giá sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường và các đối tượng khác trong một ngành, lĩnh vực cụ thể nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của các đối tượng này.
2. Vai trò của tiêu chuẩn ngành
Tiêu chuẩn ngành là loại tiêu chuẩn được xây dựng cho một lĩnh vực chuyên môn cụ thể, nhằm đáp ứng các yêu cầu đặc thù của lĩnh vực đó. Tiêu chuẩn ngành có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của ngành, cụ thể như sau:
- Nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ: Tiêu chuẩn ngành quy định các yêu cầu kỹ thuật, chất lượng, an toàn, vệ sinh, bảo vệ môi trường,… đối với sản phẩm, dịch vụ của ngành. Việc áp dụng tiêu chuẩn ngành sẽ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.
- Tăng cường hiệu quả sản xuất, kinh doanh: Tiêu chuẩn ngành giúp doanh nghiệp thống nhất quy trình sản xuất, kinh doanh, giảm thiểu lãng phí, nâng cao năng suất, hiệu quả.
- Giảm chi phí, tiết kiệm nguồn lực: Tiêu chuẩn ngành giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí đầu tư, sản xuất, kinh doanh, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
- Tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại: Tiêu chuẩn ngành giúp doanh nghiệp thuận lợi trong việc tiếp cận thị trường, xuất khẩu sản phẩm, dịch vụ sang các nước khác.
- Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng: Tiêu chuẩn ngành giúp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, đảm bảo an toàn, sức khỏe, môi trường.
Một số ví dụ về tiêu chuẩn ngành:
- Tiêu chuẩn ngành về an toàn thực phẩm: quy định các yêu cầu về chất lượng, an toàn vệ sinh đối với thực phẩm, đồ uống,…
- Tiêu chuẩn ngành về xây dựng: quy định các yêu cầu về chất lượng, an toàn, kỹ thuật đối với công trình xây dựng,…
- Tiêu chuẩn ngành về điện, điện tử: quy định các yêu cầu về chất lượng, an toàn, kỹ thuật đối với thiết bị điện, điện tử,…
3. Tính chất của tiêu chuẩn ngành
Tiêu chuẩn ngành là loại tiêu chuẩn được xây dựng và ban hành bởi các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp trong một ngành nghề, lĩnh vực cụ thể. Tiêu chuẩn ngành có những tính chất sau:
- Tính chuyên ngành: Tiêu chuẩn ngành được xây dựng dựa trên các yêu cầu, đặc thù của ngành nghề, lĩnh vực cụ thể. Do đó, tiêu chuẩn ngành có tính chuyên ngành cao, phù hợp với nhu cầu và thực tiễn của ngành nghề, lĩnh vực đó.
- Tính tự nguyện: Tiêu chuẩn ngành được áp dụng trên nguyên tắc tự nguyện. Các tổ chức, doanh nghiệp có thể tự nguyện áp dụng tiêu chuẩn ngành hoặc không.
- Tính linh hoạt: Tiêu chuẩn ngành có thể được thay đổi, cập nhật cho phù hợp với sự phát triển của ngành nghề, lĩnh vực và nhu cầu của các bên liên quan.
Dựa trên tính chất chuyên ngành, tiêu chuẩn ngành có thể được chia thành các loại sau:
- Tiêu chuẩn kỹ thuật: Tiêu chuẩn kỹ thuật quy định các yêu cầu về đặc tính kỹ thuật, chất lượng của sản phẩm, dịch vụ, quá trình, hệ thống trong một ngành nghề, lĩnh vực cụ thể.
- Tiêu chuẩn quản lý: Tiêu chuẩn quản lý quy định các yêu cầu về hệ thống quản lý, quy trình quản lý trong một ngành nghề, lĩnh vực cụ thể.
- Tiêu chuẩn dịch vụ: Tiêu chuẩn dịch vụ quy định các yêu cầu về chất lượng, hiệu quả của dịch vụ trong một ngành nghề, lĩnh vực cụ thể.
- Tiêu chuẩn ngành có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của ngành nghề, lĩnh vực cụ thể. Tiêu chuẩn ngành giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, quá trình, hệ thống trong ngành nghề, lĩnh vực đó. Đồng thời, tiêu chuẩn ngành cũng giúp tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trong ngành nghề, lĩnh vực.
Một số ví dụ về tiêu chuẩn ngành ở Việt Nam bao gồm:
- Tiêu chuẩn ngành về chất lượng sản phẩm thép xây dựng do Hiệp hội Thép Việt Nam ban hành
- Tiêu chuẩn ngành về hệ thống quản lý chất lượng cho các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm do Bộ Công Thương ban hành
- Tiêu chuẩn ngành về dịch vụ khách hàng cho các doanh nghiệp du lịch do Hiệp hội Du lịch Việt Nam ban hành
4. Một số tiêu chuẩn ngành phổ biến tại Việt Nam
Tiêu chuẩn ngành về an toàn thực phẩm:
- TCVN 22000:2018 – Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm – Yêu cầu cho mọi tổ chức trong chuỗi thực phẩm
- TCVN 11483:2016 – Thực phẩm chế biến – Nguyên tắc chung về an toàn vệ sinh thực phẩm
- TCVN 12484:2008 – Thực phẩm – Yêu cầu chung về vệ sinh
Tiêu chuẩn ngành về chất lượng sản phẩm:
- TCVN ISO 9001:2015 – Hệ thống quản lý chất lượng – Yêu cầu
- TCVN ISO 14001:2015 – Hệ thống quản lý môi trường – Yêu cầu và hướng dẫn sử dụng
- TCVN ISO 45001:2018 – Hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp – Yêu cầu và hướng dẫn sử dụng
Tiêu chuẩn ngành về xây dựng:
- TCVN 5574:2012 – Kết cấu bê tông cốt thép – Quy phạm thiết kế
- TCVN 9386:2012 – Kết cấu thép – Quy phạm thiết kế
- TCVN 1670:2014 – Quy hoạch xây dựng – Nguyên tắc chung
Tiêu chuẩn ngành về điện:
- TCVN 3890:2010 – Hệ thống điện áp thấp – Yêu cầu chung
- TCVN 6690:2013 – Hệ thống điện áp trung áp – Yêu cầu chung
- TCVN 7594:2013 – Hệ thống điện áp cao – Yêu cầu chung
Tiêu chuẩn ngành về công nghệ thông tin:
- TCVN 13139:2017 – Hệ thống thông tin – An toàn – Mức độ bảo mật
- TCVN 13140:2017 – Hệ thống thông tin – An toàn – Quản lý rủi ro an ninh mạng
- TCVN 13141:2017 – Hệ thống thông tin – An toàn – Bảo vệ dữ liệu cá nhân
5. Trách nhiệm xây dựng, thẩm định, công bố tiêu chuẩn ngành
5.1. Trách nhiệm xây dựng tiêu chuẩn ngành
Theo quy định tại Điều 12 Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật năm 2006, trách nhiệm xây dựng tiêu chuẩn ngành thuộc về:
- Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ chủ trì xây dựng tiêu chuẩn ngành trong phạm vi quản lý của mình.
- Hội, hiệp hội ngành nghề tự xây dựng tiêu chuẩn ngành trong phạm vi hoạt động của mình.
- Tổ chức, cá nhân có quyền xây dựng tiêu chuẩn ngành trong phạm vi hoạt động của mình, nhưng phải phù hợp với tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực.
5.2. Trách nhiệm thẩm định tiêu chuẩn ngành
Thẩm quyền thẩm định tiêu chuẩn ngành thuộc về:
- Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định tiêu chuẩn ngành do bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ chủ trì xây dựng.
- Cơ quan tiêu chuẩn hóa của ngành thẩm định tiêu chuẩn ngành do hội, hiệp hội ngành nghề tự xây dựng.
5.3. Trách nhiệm công bố tiêu chuẩn ngành
- Thẩm quyền công bố tiêu chuẩn ngành thuộc về:
- Bộ Khoa học và Công nghệ công bố tiêu chuẩn ngành do bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ chủ trì xây dựng.
- Hội, hiệp hội ngành nghề công bố tiêu chuẩn ngành do hội, hiệp hội ngành nghề tự xây dựng.
6. Trình tự xây dựng, thẩm định, công bố tiêu chuẩn ngành
Trình tự xây dựng, thẩm định, công bố tiêu chuẩn ngành được quy định tại Thông tư 11/2021/TT-BKHCN. Theo đó, trình tự xây dựng, thẩm định, công bố tiêu chuẩn ngành bao gồm các bước sau:
Bước 1. Lập kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn ngành
Các bộ, ngành có trách nhiệm lập kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn ngành cho 5 năm tiếp theo, gửi Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng để xem xét, tổng hợp. Kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn ngành cần bao gồm các nội dung sau:
- Tên tiêu chuẩn ngành cần xây dựng
- Tổ chức biên soạn dự thảo
- Thời gian thực hiện
- Phương thức xây dựng dự thảo
- Kinh phí dự kiến và nguồn kinh phí
- Cơ quan, tổ chức, cá nhân đề nghị xây dựng tiêu chuẩn
Bước 2. Xây dựng dự thảo tiêu chuẩn ngành
Tổ chức biên soạn dự thảo tiêu chuẩn ngành có trách nhiệm xây dựng dự thảo tiêu chuẩn ngành theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn. Dự thảo tiêu chuẩn ngành cần được lấy ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.
Bước 3. Thẩm định dự thảo tiêu chuẩn ngành
Dự thảo tiêu chuẩn ngành được gửi đến Hội đồng thẩm định tiêu chuẩn ngành để thẩm định. Hội đồng thẩm định tiêu chuẩn ngành là tổ chức tư vấn cho bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ về việc thẩm định dự thảo tiêu chuẩn ngành.
Hội đồng thẩm định tiêu chuẩn ngành gồm các thành viên là đại diện của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Hội đồng thẩm định tiêu chuẩn ngành có trách nhiệm thẩm định dự thảo tiêu chuẩn ngành theo các tiêu chí sau:
- Sự phù hợp của dự thảo tiêu chuẩn ngành với tiến bộ khoa học và công nghệ, điều kiện và nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội.
- Sự phù hợp của dự thảo tiêu chuẩn ngành với quy chuẩn kỹ thuật, quy định của pháp luật, cam kết quốc tế có liên quan, yêu cầu hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế.
Bước 4. Công bố tiêu chuẩn ngành
Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ quyết định công bố tiêu chuẩn ngành sau khi được Hội đồng thẩm định tiêu chuẩn ngành thẩm định và đề nghị.
Trên đây là một số thông tin về Tiêu chuẩn ngành là gì ? Tính chất của tiêu chuẩn ngành là gì ?. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn
