Tăng thuế thuốc lá: Giải pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Tăng thuế thuốc lá: Giải pháp cấp thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng

Tại Việt Nam, các bệnh liên quan đến thuốc lá đang gia tăng nhanh chóng, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế với chi phí y tế lên tới 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP. Việc kiểm soát tiêu dùng thuốc lá thông qua tăng thuế đã được chứng minh là một trong những biện pháp hiệu quả nhất nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Kỳ họp Quốc hội sắp tới, với nội dung thảo luận về điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt, là cơ hội quan trọng để Việt Nam đẩy mạnh chính sách tăng thuế thuốc lá, hướng đến một phương án tối ưu vừa bảo vệ sức khỏe vừa đảm bảo lợi ích kinh tế.

Hiện nay, tỷ lệ hút thuốc lá tại Việt Nam vẫn ở mức cao, đặc biệt là nam giới với 41,1%. Điều này không chỉ làm suy giảm chất lượng nguồn lao động mà còn gây ra gánh nặng bệnh tật, gia tăng chi phí điều trị và tạo bất bình đẳng trong hệ thống y tế. Hơn nữa, các bệnh liên quan đến thuốc lá và tỷ lệ tử vong sớm làm suy giảm năng suất lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội.

Dù Việt Nam đã áp dụng chính sách thuế thuốc lá, nhưng mức thuế hiện tại vẫn chưa đủ mạnh để làm giảm đáng kể tỷ lệ hút thuốc. Hiện thuế thuốc lá chỉ chiếm khoảng 36% giá bán lẻ – thấp hơn rất nhiều so với mức tối thiểu 75% do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị. Điều này khiến thuốc lá vẫn ở mức giá rẻ và dễ tiếp cận, đặc biệt là với thanh thiếu niên và người có thu nhập thấp.

Một điểm hạn chế khác trong chính sách thuế hiện hành là Việt Nam đang áp dụng hệ thống thuế tỷ lệ phần trăm trên giá xuất xưởng, cho phép các nhà sản xuất điều chỉnh giảm giá xuất xưởng để né thuế cao. Kết quả là giá thuốc lá trên thị trường vẫn thấp, không tạo đủ rào cản để hạn chế tiêu dùng.

So với các nước trong khu vực, giá thuốc lá tại Việt Nam đang thuộc nhóm thấp nhất. Tại Singapore, giá một bao thuốc lá trung bình khoảng 7,50 USD (tương đương 180.000 đồng), trong khi tại Việt Nam, giá chỉ dao động từ 20.000 – 30.000 đồng/bao. Trong khi thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng, thuốc lá ngày càng trở nên dễ mua hơn, làm giảm tác động của thuế đối với hành vi tiêu dùng thuốc lá và làm suy yếu hiệu quả của các biện pháp kiểm soát thuốc lá.

Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, việc duy trì mức thuế thấp còn gây thất thu ngân sách nhà nước. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, những quốc gia có chính sách thuế thuốc lá mạnh mẽ thường thu về nguồn ngân sách cao hơn, đồng thời giảm đáng kể tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến thuốc lá.

Do đó, Việt Nam cần sớm cải cách chính sách thuế thuốc lá bằng cách áp dụng hệ thống thuế hỗn hợp, kết hợp thuế tuyệt đối với thuế tỷ lệ phần trăm, đồng thời tăng thuế lên mức đủ cao để hạn chế khả năng tiếp cận thuốc lá. Đây là giải pháp quan trọng nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng bệnh tật và đảm bảo nguồn thu bền vững cho ngân sách quốc gia.

Nguồn: VOV2