Công ty cổ phần và hợp tác xã là hai hình thức tổ chức doanh nghiệp phổ biến hiện nay. Mặc dù đều là những thực thể kinh tế, nhưng hai hình thức này có những đặc điểm khác biệt về mục tiêu, cơ cấu tổ chức và hoạt động. Bài viết này sẽ so sánh chi tiết công ty cổ phần và hợp tác xã để giúp bạn có cái nhìn tổng quan và lựa chọn hình thức phù hợp cho doanh nghiệp của mình.
1. Công ty cổ phần là gì?
Công ty cổ phần, theo quy định tại Khoản 1 Điều 111 Luật Doanh nghiệp 2020, được mô tả như sau:
- Công ty cổ phần là một doanh nghiệp có các đặc điểm sau:
- Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần.
- Cổ đông có thể là tổ chức hoặc cá nhân; số lượng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa.
- Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.
- Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ những trường hợp đặc biệt được quy định tại Khoản 3 Điều 120 và Khoản 1 Điều 127 của Luật này.
- Công ty cổ phần có tư cách pháp nhân kể từ khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
- Công ty cổ phần có quyền phát hành cổ phần, trái phiếu, và các loại chứng khoán khác của công ty.
Như vậy, công ty cổ phần là một loại doanh nghiệp với vốn điều lệ chia thành cổ phần, các cổ đông chịu trách nhiệm giới hạn trong phạm vi vốn góp, và có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần, trừ những trường hợp đặc biệt theo quy định của pháp luật.
2. Hợp tác xã là gì?
Theo khoản 1 Điều 3 Luật Hợp tác xã 2012, hợp tác xã là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý hợp tác xã.
3. So sánh công ty cổ phần và hợp tác xã
Giống nhau:
- Về đặc điểm: Cả Hợp tác xã (HTX) và Công ty cổ phần (CTCP) đều có tư cách pháp nhân.
- Thành viên: Thành viên của HTX và CTCP có thể là tổ chức, cá nhân, hoặc pháp nhân, và đều chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn góp của mình.
- Nguồn vốn: Nguồn vốn chủ yếu của HTX và CTCP đều dựa vào vốn đóng góp của các thành viên, có thể vay từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng, hoặc huy động từ các hình thức hợp tác khác. Vốn điều lệ có thể được tăng hoặc giảm theo quyết định của hội đồng thành viên.
- Quyền và nhiệm vụ: Ban quản trị HTX và hội đồng quản trị CTCP có quyền và nhiệm vụ tương tự nhau (trừ một số quyền liên quan đến chứng khoán đối với CTCP). Ngoài ra, ban kiểm soát và kiểm soát viên cũng có những quyền, nhiệm vụ và nghĩa vụ tương đồng.
- Thủ tục tổ chức lại, giải thể và phá sản: Các thủ tục tổ chức lại, giải thể và phá sản của HTX và CTCP đều có sự tương đồng trong quy trình và quy định pháp lý.
Khác nhau:
4. Ưu nhược điểm của công ty cổ phần và hợp tác xã
| Tiêu chí | Hợp tác xã | Công ty cổ phần |
| Ưu điểm |
– Mang lại tính xã hội cao và nhằm mục đích nâng cao đời sống cho những người lao động; – Hợp tác xã hoạt động theo nguyên tắc dân chủ và bình đẳng, sẽ không phụ thuộc và không phân biệt nhiều vốn hay ít vốn dựa trên quá trình đóng góp của các thành viên trong hợp tác xã; – Thành viên trong hợp tác xã chỉ phải chịu trách nhiệm hữu hạn đối với số vốn mà mình đã góp vào hợp tác xã. |
– Quy mô hoạt động lớn và khả năng mở rộng kinh doanh dễ dàng trên thị trường; – Hoạt động đạt hiệu quả cao do công ty cổ phần hoạt động dựa trên tính độc lập giữa quản lý và sở hữu; – Chuyển nhượng vốn tương đối dễ dàng vì vậy cho nên phạm vi đối tượng được tham gia vào công ty cổ phần rất rộng; – Cổ đông chịu trách nhiệm hữu hạn đối với phần vốn mà mình đã góp vào công ty cổ phần. |
| Nhược điểm |
– Hợp tác xã là mô hình không khuyến khích được người nhiều vốn tham gia vào mô hình này; – Việc quản lý hợp tác xã vô cùng phức tạp do số lượng xã viên có thể rất đông; – Chế độ sở hữu manh mún của các thành viên trong hợp tác xã đối với tài sản của mình làm hạn chế các quyết định của hợp tác xã. |
– Mức thuế tương đối cao đối với công ty cổ phần theo quy định của pháp luật vì ngoài thuế thu nhập doanh nghiệp thì các cổ đông còn phải chịu thuế thu nhập bổ sung từ các nguồn thu cổ tức và lãi cổ tức; – Chi phí thành lập công ty cổ phần khá tốn kém so với hợp tác xã; – Bảo mật kinh doanh và tài chính hạn chế do các loại hình công ty cổ phần phải công khai và báo cáo đối với các cổ đông; – Khả năng thay đổi lĩnh vực kinh doanh không linh hoạt lý do vì phải có đại hội đồng cổ đông đồng ý và phê duyệt. |
5. Câu hỏi thường gặp
Có thể chuyển đổi từ hợp tác xã sang công ty cổ phần hay không?
- Trả lời: Có thể chuyển đổi từ hợp tác xã sang công ty cổ phần, nhưng cần thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và thủ tục chuyển đổi khá phức tạp.
Khi nào nên chọn hình thức hợp tác xã?
- Trả lời: Nên chọn hình thức hợp tác xã khi:
- Muốn tạo ra một cộng đồng sản xuất kinh doanh dựa trên sự tự nguyện, tương trợ.
- Muốn đảm bảo tính công bằng và dân chủ trong quản lý.
- Muốn hưởng các chính sách ưu đãi của nhà nước dành cho hợp tác xã.
Khi nào nên chọn hình thức công ty cổ phần?
- Trả lời: Nên chọn hình thức công ty cổ phần khi:
- Muốn huy động một lượng vốn lớn để đầu tư vào sản xuất kinh doanh.
- Muốn xây dựng một doanh nghiệp có quy mô lớn và hoạt động chuyên nghiệp.
- Muốn có khả năng mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ.
Hy vọng qua bài viết, Kế toán kiểm toán ACC đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề So sánh công ty cổ phần và hợp tác xã. Đừng ngần ngại hãy liên hệ với Kế toán kiểm toán ACC nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc gì cần tư vấn giải quyết.
