Hạ tầng dữ liệu: Nền tảng chuyển đổi số trong hoạt động kiểm toán
Chuyển đổi số đang làm thay đổi toàn diện phương thức điều hành, lãnh đạo và quy trình làm việc của các tổ chức, trở thành xu hướng không thể thiếu trong đời sống kinh tế – xã hội. Trong lĩnh vực ngân hàng, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước), cho biết việc ứng dụng công nghệ số đã được triển khai triệt để trong toàn hệ thống các tổ chức tín dụng nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Các ngân hàng và trung gian thanh toán hiện được kết nối thông qua hạ tầng thanh toán số tập trung hiện đại, giúp giao dịch được xử lý trong vài giây.
Trong bối cảnh đó, không chỉ lĩnh vực ngân hàng mà hoạt động kiểm toán cũng đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ thông qua số hóa. Các cơ quan kiểm toán, đặc biệt là Cục Kiểm toán Nhà nước (KTNN), đã chú trọng xây dựng quy trình nghiệp vụ và các quy định liên quan đến quản lý công nghệ thông tin (CNTT) nhằm cập nhật, lưu trữ và khai thác dữ liệu số phục vụ công tác kiểm toán. Họ đã triển khai xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung, nền tảng kết nối và chia sẻ thông tin với các đơn vị được kiểm toán cũng như các cơ quan chức năng.
Đặc biệt, số hóa hồ sơ kiểm toán được xem là yêu cầu tất yếu trong xu hướng chuyển đổi số hiện nay. Theo ông Nguyễn Văn Quang, Phó Cục trưởng Cục CNTT, đến nay KTNN đã cơ bản số hóa các báo cáo kiểm toán và hồ sơ của các cuộc kiểm toán năm 2024, tạo thành kho dữ liệu tập trung để phục vụ quá trình kiểm toán. Song song đó, đơn vị cũng phối hợp cùng các đơn vị kiểm toán khác nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc tổ chức, phân tích và xử lý dữ liệu. Thí điểm ứng dụng AI nhằm tổng hợp kinh nghiệm kiểm toán và hỗ trợ kiểm toán viên trong việc đưa ra kiến nghị cũng như lập kế hoạch kiểm toán cho năm tới, đặc biệt trong các lĩnh vực như kiểm toán doanh nghiệp và ngân sách địa phương.
Ngay sau khi báo cáo kiểm toán được phát hành, các đơn vị thuộc KTNN khu vực V đã “đua nhau” số hóa hồ sơ kiểm toán thông qua các bước như in ấn, dán mã vạch và cập nhật kết quả kiểm toán vào phần mềm của Ngành. Việc này đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý hồ sơ và khai thác dữ liệu phục vụ công tác kiểm toán so với phương pháp truyền thống.
Bên cạnh đó, KTNN cũng tăng cường kết nối và chia sẻ dữ liệu số với các cơ quan, đơn vị được kiểm toán thông qua Cổng trao đổi thông tin của KTNN và sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức khác. Ví dụ, việc hợp tác giữa KTNN và Bộ Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã giúp kịp thời trao đổi thông tin, từ đó ngăn chặn nguy cơ trốn đóng, gian lận và trục lợi trong chính sách BHXH, bảo hiểm y tế. Dữ liệu được cung cấp cũng giúp KTNN nhanh chóng xác định các rủi ro trọng yếu trong quá trình kiểm toán.
Hiện nay, các đơn vị kiểm toán đang tích cực triển khai kế hoạch kiểm toán năm 2025, trong đó việc khai thác dữ liệu số và ứng dụng các công nghệ mới ngày càng được chú trọng. Đặc biệt, việc đưa AI vào hoạt động kiểm toán được áp dụng thí điểm nhằm phát hiện các giao dịch bất thường và hỗ trợ kiểm toán viên trong quá trình lập chương trình làm việc. Đại diện PwC Việt Nam cho biết, ứng dụng AI trong việc đánh giá rủi ro và thiết kế chương trình kiểm toán giúp tiết kiệm đáng kể thời gian nghiên cứu, góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán.
Nhìn chung, số hóa và ứng dụng CNTT đang trở thành yêu cầu cấp bách trong hoạt động kiểm toán. Dù cần có sự thận trọng để tránh rủi ro, công nghệ số – đặc biệt là AI – sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực, bổ trợ cho khả năng phán đoán chuyên môn của kiểm toán viên, góp phần nâng cao uy tín và hiệu quả của cơ quan KTNN.
Theo Báo Kiểm toán số 13/2025
HÃY ĐỂ LẠI THÔNG TIN TƯ VẤN