Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam là gì? Cập nhật 2023

Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam đặt ra các hướng dẫn cụ thể về cách tiến hành kiểm toán, đặc biệt là trong việc thu thập và đánh giá chứng cứ kiểm toán. Các chuẩn mực này cũng quy định về trách nhiệm của kiểm toán viên, đặc biệt là việc thực hiện kiểm toán độc lập và khách quan, bảo đảm tính đồng nhất và liên quan của báo cáo kiểm toán. Cùng công ty kế toán kiểm toán thuế ACC tìm hiểu chuẩn mực kiểm toán Việt Nam là gì? nhé!

1. Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam là gì?

Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VMAC) là một tập hợp các quy định, nguyên tắc, và hướng dẫn được phát triển để hướng dẫn các kiểm toán viên trong việc thực hiện kiểm toán tài chính tại Việt Nam. Chuẩn mực kiểm toán này cung cấp một khung pháp lý để đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy và công bằng trong việc kiểm toán các báo cáo tài chính của các tổ chức và doanh nghiệp.

VMAC được phát triển bởi Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam (VAA), dưới sự giám sát của Bộ Tài chính Việt Nam và với sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý và chuyên gia kiểm toán. VMAC bao gồm nhiều phần, bao gồm các tiêu chuẩn kiểm toán, quy định về kiểm toán, hướng dẫn thực hiện kiểm toán, và các hướng dẫn khác liên quan đến kiểm toán tài chính.

2. Ý nghĩa của chuẩn mực kiểm toán

1. Đảm bảo tính chính xác: Chuẩn mực kiểm toán đặt ra các hướng dẫn cụ thể về cách kiểm toán viên nên thực hiện kiểm toán, đảm bảo rằng dữ liệu và thông tin trong báo cáo tài chính được kiểm toán với mức độ chính xác cao.
2. Tăng tính tin cậy: Chuẩn mực kiểm toán giúp tăng tính tin cậy của báo cáo tài chính kiểm toán đối với các bên liên quan, như cổ đông, ngân hàng, và các đối tác kinh doanh. Điều này giúp thúc đẩy sự tin tưởng và sự ổn định trong thị trường tài chính.
3. Đảm bảo công bằng: Chuẩn mực kiểm toán đảm bảo rằng kiểm toán viên thực hiện kiểm toán một cách độc lập và không thiên vị, nhằm đảm bảo công bằng trong quá trình đánh giá các tài sản, nguồn vốn và hoạt động kinh doanh của công ty.
4. Định hướng cho kiểm toán viên: Chuẩn mực kiểm toán cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách kiểm toán viên nên thực hiện kiểm toán, bao gồm việc thu thập bằng chứng, kiểm tra tài liệu, và đánh giá rủi ro. Điều này giúp kiểm toán viên thực hiện công việc một cách hiệu quả và đáng tin cậy.
5. Tuân thủ pháp luật: Chuẩn mực kiểm toán thường phải tuân theo các quy định và pháp luật liên quan đến kiểm toán và báo cáo tài chính. Điều này giúp đảm bảo rằng công ty và kiểm toán viên đều tuân thủ theo quy định pháp luật và tránh các rủi ro pháp lý.

Tóm lại, chuẩn mực kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác, tin cậy và công bằng của báo cáo tài chính kiểm toán, và giúp đảm bảo sự phát triển ổn định của thị trường tài chính.

3. Hình thức biểu hiện của chuẩn mực kiểm toán

Hình thức biểu hiện của chuẩn mực kiểm toán là cách mà các kiểm toán viên thể hiện các nguyên tắc và quy định trong quá trình kiểm toán. Hình thức này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác, công bằng và đáng tin cậy của kết quả kiểm toán. Dưới đây là một số hình thức biểu hiện chính của chuẩn mực kiểm toán:

1. Tính công bằng và độc lập: Kiểm toán viên phải thể hiện tính công bằng và độc lập trong quá trình kiểm toán. Họ không được ảnh hưởng bởi bất kỳ áp lực nào từ phía khách hàng hoặc bên ngoài.
2. Tính chuyên nghiệp: Kiểm toán viên cần thể hiện sự chuyên nghiệp trong mọi khía cạnh của công việc, bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng kỹ thuật và đạo đức nghề nghiệp.
3. Tính tổ chức và kế hoạch: Kiểm toán viên cần thể hiện sự tổ chức trong việc xác định phạm vi kiểm toán, lập kế hoạch kiểm toán, và quản lý tài liệu kiểm toán.
4. Tính cẩn thận và chi tiết: Kiểm toán viên phải thể hiện tính cẩn thận và chi tiết khi tiến hành kiểm toán, bao gồm việc xác định nguy cơ, thu thập bằng chứng và thực hiện kiểm tra.
5. Báo cáo kiểm toán: Hình thức biểu hiện cuối cùng của chuẩn mực kiểm toán là báo cáo kiểm toán. Báo cáo này phải được lập theo đúng quy định và phải chứa thông tin quan trọng về kết quả kiểm toán.
6. Sự tuân thủ chuẩn mực kiểm toán: Hình thức biểu hiện cốt lõi của kiểm toán viên là tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán quốc tế hoặc quy định kiểm toán cụ thể áp dụng trong quốc gia.
7. Liên hệ và giao tiếp: Kiểm toán viên cần thể hiện khả năng giao tiếp hiệu quả với khách hàng, cơ quan quản lý, và các bên liên quan khác, để truyền đạt thông tin và kết quả kiểm toán một cách rõ ràng và hiệu quả.

Hình thức biểu hiện của chuẩn mực kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo rằng quá trình kiểm toán được thực hiện đúng cách và rằng kết quả kiểm toán có tính chính xác và đáng tin cậy.

4. Sự cần thiết của chuẩn mực kiểm toán

Kiểm toán là một quá trình quan trọng trong lĩnh vực tài chính và kế toán, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin tài chính. Để thực hiện kiểm toán một cách hiệu quả và đảm bảo tính trung thực, chuẩn mực kiểm toán đã trở thành một phần quan trọng trong công việc của các kiểm toán viên. Dưới đây là những điểm quan trọng về sự cần thiết của chuẩn mực kiểm toán.

1. Đảm bảo tính chính xác: Chuẩn mực kiểm toán giúp xác định các quy tắc và quy định chung mà kiểm toán viên phải tuân thủ trong quá trình kiểm toán. Điều này đảm bảo rằng thông tin tài chính được kiểm toán theo một cách thống nhất và dựa trên các tiêu chuẩn chung, giúp đảm bảo tính chính xác của dữ liệu tài chính.
2. Tạo sự đồng thuận: Chuẩn mực kiểm toán giúp tạo sự đồng thuận trong cộng đồng kiểm toán và giữa kiểm toán viên và các đối tượng quan tâm. Các bên có thể dựa vào những quy định chung để đánh giá hiệu suất kiểm toán và tính chính xác của thông tin tài chính.
3. Bảo vệ lợi ích công chúng: Chuẩn mực kiểm toán không chỉ đảm bảo tính trung thực của thông tin tài chính cho các bên liên quan, mà còn bảo vệ lợi ích của công chúng. Nhờ vào sự tuân thủ các chuẩn mực, kiểm toán viên giúp bảo vệ người sử dụng thông tin tài chính khỏi những thông tin sai lệch hoặc đánh lừa.
4. Đánh giá rủi ro: Chuẩn mực kiểm toán giúp kiểm toán viên xác định và đánh giá rủi ro trong quá trình kiểm toán. Điều này giúp họ hiểu rõ hơn về các nguy cơ tiềm ẩn và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp để đảm bảo tính khách quan và chính xác của quá trình kiểm toán.
5. Tạo sự tin tưởng: Chuẩn mực kiểm toán góp phần xây dựng sự tin tưởng của thị trường và công chúng vào quá trình kiểm toán. Khi các công ty và tổ chức tuân thủ các chuẩn mực, họ tạo ra môi trường làm việc đáng tin cậy và tạo niềm tin từ phía cổ đông, nhà đầu tư và các bên liên quan khác.

5. Hệ thống chuẩn mực đạo đức kiểm toán Việt Nam gồm những gì?

Hệ thống chuẩn mực đạo đức kiểm toán (Vietnamese Auditing Standards – VAS) của Việt Nam là một tập hợp các quy định và hướng dẫn được thiết lập để hướng dẫn các kiểm toán viên trong việc thực hiện công việc kiểm toán và đảm bảo tính đạo đức trong nghề nghiệp kiểm toán. Hệ thống VAS đảm bảo rằng các dịch vụ kiểm toán được thực hiện theo các tiêu chuẩn chất lượng cao và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức.

Hệ thống VAS gồm các chuẩn mực sau đây:

VAS 200: Đạo đức kiểm toán – Chuẩn mực này đề cập đến các nguyên tắc và giá trị đạo đức mà kiểm toán viên cần tuân thủ trong quá trình thực hiện kiểm toán.

VAS 210: Kế hoạch kiểm toán – Chuẩn này hướng dẫn về việc lập kế hoạch kiểm toán, bao gồm việc xác định rủi ro và thiết lập phạm vi kiểm toán.

VAS 220: Thực hiện kiểm toán và định giá rủi ro kiểm toán – Chuẩn mực này đề cập đến việc thực hiện kiểm toán và quản lý rủi ro liên quan đến kiểm toán.

VAS 230: Tài liệu chứng minh – Hướng dẫn về việc thu thập và bảo quản tài liệu chứng minh trong quá trình kiểm toán.

VAS 240: Trách nhiệm của kiểm toán viên đối với gian lận trong kiểm toán – Chuẩn này đề cập đến trách nhiệm của kiểm toán viên trong việc phát hiện và báo cáo về gian lận trong kiểm toán.

VAS 250: Đối tượng kiểm toán – Hướng dẫn về việc xác định đối tượng kiểm toán, bao gồm việc đánh giá sự liên quan và tương quan giữa các đối tượng kiểm toán.

VAS 260: Đánh giá rủi ro kiểm toán và điều kiện sử dụng kiến thức về hoạt động của đối tượng kiểm toán – Hướng dẫn về việc đánh giá rủi ro trong quá trình kiểm toán và sử dụng kiến thức về hoạt động của đối tượng kiểm toán.

VAS 300: Kế hoạch kiểm toán – Nêu rõ các yếu tố quan trọng trong việc lập kế hoạch kiểm toán, bao gồm cả việc thiết lập mục tiêu kiểm toán và phạm vi công việc.

VAS 315: Đánh giá rủi ro kiểm toán thông qua hiểu biết về hoạt động của đối tượng kiểm toán – Hướng dẫn về việc đánh giá rủi ro thông qua hiểu biết về hoạt động của đối tượng kiểm toán.

VAS 320: Hiểu biết về hoạt động của đối tượng kiểm toán – Đề cập đến việc kiểm toán viên cần phải có hiểu biết đầy đủ về hoạt động của đối tượng kiểm toán.

VAS 330: Sử dụng kiến thức của kiểm toán viên và sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm kiểm toán – Chuẩn này quy định cách kiểm toán viên nên sử dụng kiến thức chuyên môn của họ và cách họ nên làm việc cùng nhau để đảm bảo tính hiệu quả trong quá trình kiểm toán.

VAS 400: Ước tính trong kiểm toán – Hướng dẫn về việc kiểm toán viên nên thực hiện ước tính trong trường hợp dữ liệu tài chính không có sẵn hoặc không thể xác định chính xác.

VAS 450: Sự so sánh và hệ số so sánh – Chuẩn này đề cập đến việc kiểm toán viên sử dụng sự so sánh và các hệ số so sánh để kiểm toán tài sản, khoản nợ, và sự kết quả tài chính.

VAS 500: Sự kiểm tra chi tiết – Hướng dẫn về việc kiểm toán viên nên thực hiện sự kiểm tra chi tiết để thu thập bằng chứng cần thiết để hỗ trợ ý kiến kiểm toán.

VAS 600: Xác định, đánh giá và báo cáo về sai sót – Chuẩn này đề cập đến việc kiểm toán viên xác định, đánh giá, và báo cáo về sai sót trong quá trình kiểm toán.

VAS 700: Báo cáo kiểm toán – Hướng dẫn về cách kiểm toán viên nên lập báo cáo sau khi hoàn thành công việc kiểm toán, bao gồm việc đưa ra ý kiến kiểm toán và mô tả báo cáo kiểm toán.

VAS 800: Các tài liệu bổ sung – Chuẩn này quy định việc kiểm toán viên nên bảo quản các tài liệu bổ sung liên quan đến kiểm toán trong một thời gian nhất định.

VAS 810: Các tài liệu minh chứng bổ sung trong kiểm toán – Hướng dẫn về việc kiểm toán viên cung cấp các tài liệu minh chứng bổ sung để hỗ trợ ý kiến kiểm toán của họ.

Hệ thống chuẩn mực đạo đức kiểm toán Việt Nam đảm bảo rằng kiểm toán viên tuân theo các quy tắc và nguyên tắc đạo đức cao cấp trong nghề nghiệp của họ và đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của thông tin tài chính. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích của các bên liên quan và đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong giao dịch kinh doanh.

6. Nội dung chi tiết của 39 chuẩn mực kiểm toán Việt Nam

Dưới đây là mô tả chi tiết về từng chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (Vietnamese Standards on Auditing – VSA):

1. Chuẩn Mực 1: Tổng quan về kiểm toán chuẩn mực
   • Đây là chuẩn mực cơ bản, cung cấp khung nhận thức tổng quan về quá trình kiểm toán và vai trò của kiểm toán viên.
2. Chuẩn Mực 2: Kiến thức của kiểm toán viên về doanh nghiệp kiểm toán
   • Đòi hỏi kiểm toán viên phải hiểu rõ về doanh nghiệp kiểm toán, cơ cấu tổ chức, quá trình kinh doanh và môi trường cơ sở của doanh nghiệp.
3. Chuẩn Mực 3: Tiếp cận kiểm toán
   • Đề cập đến quá trình tiếp cận kiểm toán và việc xác định phạm vi kiểm toán.
4. Chuẩn Mực 4: Đánh giá rủi ro kiểm toán và ước tính về mức độ phù hợp
   • Tập trung vào việc đánh giá rủi ro trong quá trình kiểm toán và đảm bảo rằng kiểm toán viên đã ước tính đúng mức độ phù hợp.
5. Chuẩn Mực 5: Hiểu và đánh giá kiểm soát nội dung của kiểm toán
   • Đề cập đến quá trình hiểu và đánh giá kiểm soát nội dung kiểm toán.
6. Chuẩn Mực 6: Kiểm toán quy trình
   • Tập trung vào quá trình kiểm toán quy trình trong doanh nghiệp.
7. Chuẩn Mực 7: Kiểm toán tài sản cố định
   • Đề cập đến kiểm toán tài sản cố định của doanh nghiệp.
8. Chuẩn Mực 8: Kiểm toán tiền mặt và tiền gửi ngân hàng
   • Tập trung vào việc kiểm toán tiền mặt và tiền gửi tại các ngân hàng.
9. Chuẩn Mực 9: Kiểm toán khoản phải thu
   • Đề cập đến quá trình kiểm toán khoản phải thu của doanh nghiệp.
10. Chuẩn Mực 10: Kiểm toán hàng tồn kho
    • Tập trung vào việc kiểm toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp.
11. Chuẩn Mực 11: Kiểm toán quyền và nghĩa vụ
    • Đề cập đến việc kiểm toán quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp.
12. Chuẩn Mực 12: Kiểm toán khoản dự trữ và trách nhiệm
    • Tập trung vào việc kiểm toán khoản dự trữ và trách nhiệm tài chính.
13. Chuẩn Mực 13: Kiểm toán tiền mua lại
    • Đề cập đến quá trình kiểm toán tiền mua lại của doanh nghiệp.
14. Chuẩn Mực 14: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực ngân hàng
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức trong ngành ngân hàng.
15. Chuẩn Mực 15: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực bảo hiểm
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm.
16. Chuẩn Mực 16: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực giáo dục
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức giáo dục.
17. Chuẩn Mực 17: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực y tế
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức trong lĩnh vực y tế.
18. Chuẩn Mực 18: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực xây dựng
    • Sử dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực xây dựng.
19. Chuẩn Mực 19: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực sản xuất
    • Được áp dụng khi kiểm toán các tổ chức sản xuất.
20. Chuẩn Mực 20: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực thương mại
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực thương mại.
21. Chuẩn Mực 21: Kiểm toán báo cáo tài chính trong lĩnh vực dịch vụ
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ.
22. Chuẩn Mực 22: Kiểm toán báo cáo tài chính của tổ chức phi lợi nhuận
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức phi lợi nhuận.
23. Chuẩn Mực 23: Kiểm toán báo cáo tài chính của cơ quan quản lý nhà nước
    • Tập trung vào kiểm toán báo cáo tài chính của các cơ quan quản lý nhà nước.
24. Chuẩn Mực 24: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức tài chính
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức tài chính.
25. Chuẩn Mực 25: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức chính trị – xã hội
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực chính trị và xã hội.
26. Chuẩn Mực 26: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức ngoại giao
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực ngoại giao.
27. Chuẩn Mực 27: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức khối ngành
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức thuộc các khối ngành.
28. Chuẩn Mực 28: Kiểm toán báo cáo tài chính của tổ chức quản lý cơ sở hạ tầng
    • Áp dụng khi kiểm toán tổ chức quản lý cơ sở hạ tầng.
29. Chuẩn Mực 29: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức tín dụng
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức tín dụng.
30. Chuẩn Mực 30: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức đầu tư chứng khoán
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức đầu tư chứng khoán.
31. Chuẩn Mực 31: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức tài chính chuyên nghiệp
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức tài chính chuyên nghiệp.
32. Chuẩn Mực 32: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức bất động sản
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bất động sản.
33. Chuẩn Mực 33: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức xổ số
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức xổ số.
34. Chuẩn Mực 34: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức game và giải trí
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực game và giải trí.
35. Chuẩn Mực 35: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức dầu khí và năng lượng
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực dầu khí và năng lượng.
36. Chuẩn Mực 36: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức giao thông
    • Được sử dụng khi kiểm toán các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực giao thông.
37. Chuẩn Mực 37: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức tài chính có tính chất đặc biệt
    • Tập trung vào kiểm toán các tổ chức tài chính có tính chất đặc biệt.
38. Chuẩn Mực 38: Kiểm toán báo cáo tài chính của các tổ chức có quan hệ liên kết
    • Áp dụng khi kiểm toán các tổ chức có quan hệ liên kết với nhau.
39. Chuẩn Mực 39: Tài liệu chứng từ trong kiểm toán
    • Đề cập đến quá trình quản lý và lưu trữ tài liệu chứng từ trong kiểm toán.

Những chuẩn mực kiểm toán Việt Nam này chứa đựng các hướng dẫn và quy định về quá trình kiểm toán, giúp đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy của báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Kiểm toán viên sử dụng chuẩn mực này để thực hiện kiểm toán theo cách chính quy và chất lượng.

Qua bài viết trên của Công ty Kế toán Kiểm toán Thuế ACC, chuẩn mực kiểm toán không chỉ là một phần quan trọng trong quá trình kiểm toán, mà còn là cơ sở để đảm bảo tính chính xác, tính trung thực, và sự đáng tin cậy của thông tin tài chính. Điều này có lợi cho cả doanh nghiệp, kiểm toán viên, và công chúng trong việc đảm bảo rằng tài chính và kế toán được quản lý và kiểm soát một cách hiệu quả và trung thực.