Thực hiện chuẩn mực kế toán số 1: Chuẩn mực chung

Chuẩn mực kế toán số 01 – Chuẩn mực chung quy định các nguyên tắc, yêu cầu kế toán cơ bản và các yếu tố của báo cáo tài chính

1.Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

1.1. Chuẩn mực kế toán số 1 là gì ?

Chuẩn mực kế toán số 01 (VAS 01) là chuẩn mực kế toán chung, được ban hành bởi Bộ Tài chính Việt Nam vào năm 2002. VAS 01 quy định các nguyên tắc và yêu cầu kế toán cơ bản để lập báo cáo tài chính. VAS 01 được áp dụng bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt quy mô và ngành nghề.

Nội dung chính của VAS 01 bao gồm các nguyên tắc và yêu cầu kế toán cơ bản sau:

• Nguyên tắc cơ sở dồn tích: Doanh nghiệp ghi nhận các giao dịch và sự kiện kinh tế trong kỳ kế toán khi phát sinh, bất kể khi nào tiền hoặc các khoản tương đương tiền được thu hoặc chi.
• Nguyên tắc giá gốc: Doanh nghiệp ghi nhận tài sản theo giá gốc, bao gồm giá mua, chi phí trực tiếp có liên quan đến việc mua tài sản và các chi phí cần thiết khác để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
• Nguyên tắc phù hợp: Chi phí phải được ghi nhận trong kỳ có liên quan đến doanh thu mà chi phí đó phát sinh để tạo ra.
• Nguyên tắc thận trọng: Khi lập báo cáo tài chính, cần phải thận trọng khi đánh giá các khoản mục tài sản, nợ phải trả, doanh thu, chi phí và các khoản mục khác.
• Nguyên tắc trọng yếu: Thông tin trên báo cáo tài chính phải trọng yếu, tức là đủ lớn để ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin tài chính.
• Nguyên tắc toàn bộ: Báo cáo tài chính phải phản ánh toàn bộ các giao dịch và sự kiện kinh tế của doanh nghiệp trong kỳ kế toán.
• Nguyên tắc nhất quán: Phương pháp kế toán áp dụng cho các khoản mục tương tự phải được duy trì ổn định từ kỳ kế toán này sang kỳ kế toán khác, trừ khi có sự thay đổi đáng kể trong bản chất của các khoản mục đó hoặc trong cách thức hoạt động của doanh nghiệp

1.2. Lợi ích của việc áp dụng Chuẩn mực kế toán số 1

 Việc áp dụng chuẩn mực này mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm:

• Tăng cường tính tin cậy, trung thực và minh bạch của báo cáo tài chính: Chuẩn mực kế toán số 01 quy định các nguyên tắc và yêu cầu cơ bản về lập và trình bày báo cáo tài chính, đảm bảo báo cáo tài chính được lập một cách trung thực, khách quan, phản ánh đúng tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp.
• Tăng cường khả năng so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp: Chuẩn mực kế toán số 01 được xây dựng dựa trên các nguyên tắc và yêu cầu chung, đảm bảo thông tin tài chính của các doanh nghiệp được lập theo cùng một cách thức, giúp cho việc so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp trở nên thuận lợi hơn.
• Giúp cho doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản lý: Chuẩn mực kế toán số 01 cung cấp các hướng dẫn cụ thể về cách thức ghi nhận, đo lường, phân loại và trình bày các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Điều này giúp cho doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản lý tài chính, nâng cao khả năng ra quyết định của ban lãnh đạo.
• Tạo thuận lợi cho việc tiếp cận vốn: Chuẩn mực kế toán số 01 được các nhà đầu tư, chủ nợ và các bên liên quan khác sử dụng để đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp. Việc áp dụng chuẩn mực này giúp cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn từ các nguồn bên ngoài.

Cụ thể, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 mang lại những lợi ích sau cho từng đối tượng sử dụng báo cáo tài chính:

• Đối với doanh nghiệp:

Tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản lý tài chính, nâng cao khả năng ra quyết định của ban lãnh đạo.

Tạo thuận lợi cho việc tiếp cận vốn từ các nguồn bên ngoài.

• Đối với nhà đầu tư:

Giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý.

• Đối với chủ nợ:

Giúp chủ nợ đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định tín dụng hợp lý.

• Đối với các cơ quan quản lý nhà nước:

Giúp cơ quan quản lý nhà nước đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các chính sách, biện pháp quản lý kinh tế phù hợp.

1.3. Các nguyên tắc và phương pháp Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

Chuẩn mực kế toán số 01 – Chuẩn mực chung (VAS 01) quy định các nguyên tắc và yêu cầu kế toán cơ bản để lập báo cáo tài chính. VAS 01 được áp dụng bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt quy mô và ngành nghề.

Các nguyên tắc và phương pháp kế toán được quy định tại VAS 01 bao gồm:

Nguyên tắc cơ sở dồn tích

Nguyên tắc cơ sở dồn tích quy định các giao dịch và sự kiện kinh tế phải được ghi nhận khi phát sinh, bất kể khi nào tiền hoặc các khoản tương đương tiền được thu hoặc chi.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đúng bản chất kinh tế của các giao dịch và sự kiện kinh tế, dù tiền hoặc các khoản tương đương tiền có được nhận hoặc chi trong kỳ kế toán hay không.

Nguyên tắc giá gốc

Nguyên tắc giá gốc quy định các tài sản được ghi nhận theo giá gốc, bao gồm giá mua, chi phí trực tiếp có liên quan đến việc mua tài sản và các chi phí cần thiết khác để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đúng giá trị của tài sản tại thời điểm ghi nhận.

Nguyên tắc phù hợp

Nguyên tắc phù hợp quy định chi phí phải được ghi nhận trong kỳ có liên quan đến doanh thu mà chi phí đó phát sinh để tạo ra.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đúng mối quan hệ giữa doanh thu và chi phí, từ đó giúp người sử dụng thông tin tài chính đánh giá chính xác kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng quy định khi lập báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần thận trọng khi đánh giá các khoản mục tài sản, nợ phải trả, doanh thu, chi phí và các khoản mục khác.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh trung thực và khách quan tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Nguyên tắc trọng yếu

Nguyên tắc trọng yếu quy định thông tin trên báo cáo tài chính phải trọng yếu, tức là đủ lớn để ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng thông tin tài chính.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đầy đủ và rõ ràng các giao dịch và sự kiện kinh tế có liên quan đến doanh nghiệp.

Nguyên tắc toàn bộ

Nguyên tắc toàn bộ quy định báo cáo tài chính phải phản ánh toàn bộ các giao dịch và sự kiện kinh tế của doanh nghiệp trong kỳ kế toán.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính phản ánh đầy đủ tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Nguyên tắc nhất quán

Nguyên tắc nhất quán quy định phương pháp kế toán áp dụng cho các khoản mục tương tự phải được duy trì ổn định từ kỳ kế toán này sang kỳ kế toán khác, trừ khi có sự thay đổi đáng kể trong bản chất của các khoản mục đó hoặc trong cách thức hoạt động của doanh nghiệp.

Nguyên tắc này được áp dụng để đảm bảo thông tin trên báo cáo tài chính được so sánh được trong các kỳ kế toán.

Ngoài các nguyên tắc trên, VAS 01 cũng quy định một số yêu cầu kế toán cơ bản khác, bao gồm:

• Yêu cầu về căn cứ ghi nhận các giao dịch và sự kiện kinh tế
• Yêu cầu về phương pháp kế toán
• Yêu cầu về trình bày thông tin trên báo cáo tài chính

2. Hướng dẫn thực hiện Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

2.1. Ý nghĩa của Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

Chuẩn mực kế toán số 01 (VAS 01) là chuẩn mực chung quy định những nguyên tắc và yêu cầu cơ bản về lập và trình bày báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Chuẩn mực này có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp, nhà đầu tư, chủ nợ và các bên liên quan khác.

Đối với doanh nghiệp, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 mang lại ý nghĩa sau:

• Tăng cường tính tin cậy, trung thực và minh bạch của báo cáo tài chính: Báo cáo tài chính là một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp truyền đạt thông tin về tình hình tài chính và kinh doanh của mình cho các bên liên quan. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 giúp đảm bảo báo cáo tài chính được lập một cách trung thực, khách quan, phản ánh đúng tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp.
• Tăng cường khả năng so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp: Chuẩn mực kế toán số 01 được xây dựng dựa trên các nguyên tắc và yêu cầu chung, đảm bảo thông tin tài chính của các doanh nghiệp được lập theo cùng một cách thức, giúp cho việc so sánh thông tin tài chính của các doanh nghiệp trở nên thuận lợi hơn. Điều này giúp cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn từ các nguồn bên ngoài, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
• Giúp cho doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản lý: Chuẩn mực kế toán số 01 cung cấp các hướng dẫn cụ thể về cách thức ghi nhận, đo lường, phân loại và trình bày các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Điều này giúp cho doanh nghiệp cải thiện hiệu quả quản lý tài chính, nâng cao khả năng ra quyết định của ban lãnh đạo.

Đối với nhà đầu tư, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 mang lại ý nghĩa sau:

• Giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp: Báo cáo tài chính là một công cụ quan trọng giúp nhà đầu tư đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp để đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 giúp cho nhà đầu tư tin tưởng vào tính tin cậy của báo cáo tài chính, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư chính xác hơn.

Đối với chủ nợ, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 mang lại ý nghĩa sau:

• Giúp chủ nợ đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp: Báo cáo tài chính là một công cụ quan trọng giúp chủ nợ đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp để đưa ra các quyết định tín dụng hợp lý. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 giúp cho chủ nợ đánh giá chính xác khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định tín dụng an toàn hơn.

Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 mang lại ý nghĩa sau:

• Giúp cơ quan quản lý nhà nước đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp: Báo cáo tài chính là một công cụ quan trọng giúp cơ quan quản lý nhà nước đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp để đưa ra các chính sách, biện pháp quản lý kinh tế phù hợp. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 01 giúp cho cơ quan quản lý nhà nước đánh giá chính xác tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các chính sách, biện pháp quản lý kinh tế hiệu quả hơn.

2.2. Phạm vi áp dụng Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

VAS 01 áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt quy mô và ngành nghề.

Như vậy, VAS 01 được áp dụng bắt buộc đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, bao gồm:

• Doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư của Nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài
• Doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp hợp tác xã, doanh nghiệp liên doanh
• Doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề khác nhau, bao gồm cả các ngành nghề đặc thù như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán,…
• VAS 01 không áp dụng cho các tổ chức phi lợi nhuận, các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, các tổ chức tài chính phi ngân hàng, các đơn vị hành chính sự nghiệp.

VAS 01 được áp dụng để lập báo cáo tài chính của doanh nghiệp bao gồm:

• Bảng cân đối kế toán
• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
• Thuyết minh báo cáo tài chính

2.3. Các thuật ngữ trong Chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung

Chuẩn mực kế toán số 01 – Chuẩn mực chung quy định các nguyên tắc, yêu cầu kế toán cơ bản và các yếu tố của báo cáo tài chính. Các thuật ngữ được sử dụng trong chuẩn mực này được định nghĩa như sau:

• Báo cáo tài chính là hệ thống thông tin kinh tế, tài chính của doanh nghiệp được trình bày theo khuôn mẫu thống nhất, phản ánh tình hình tài chính, tình hình hoạt động kinh doanh và các luồng tiền của doanh nghiệp tại một thời điểm hoặc trong một giai đoạn nhất định.
• Báo cáo tài chính tổng hợp là báo cáo tài chính phản ánh tổng hợp tình hình tài chính, tình hình hoạt động kinh doanh và các luồng tiền của doanh nghiệp tại một thời điểm hoặc trong một giai đoạn nhất định.
• Báo cáo tài chính phân tích là báo cáo tài chính phản ánh chi tiết tình hình tài chính, tình hình hoạt động kinh doanh và các luồng tiền của doanh nghiệp tại một thời điểm hoặc trong một giai đoạn nhất định.
• Báo cáo tài chính do doanh nghiệp tự lập là báo cáo tài chính được doanh nghiệp lập theo quy định của pháp luật và các chuẩn mực kế toán Việt Nam.
• Báo cáo tài chính hợp nhất là báo cáo tài chính được lập cho một nhóm doanh nghiệp do một công ty mẹ kiểm soát.
• Báo cáo tài chính được kiểm toán là báo cáo tài chính được kiểm toán viên độc lập kiểm toán và đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính.
• Báo cáo tài chính được kiểm tra là báo cáo tài chính được kiểm tra viên kiểm tra và đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính.
• Ngoài ra, chuẩn mực kế toán số 01 còn định nghĩa một số thuật ngữ khác như:

Doanh nghiệp là tổ chức có hoặc không có tư cách pháp nhân, bao gồm:

Doanh nghiệp nhà nước.

Doanh nghiệp tư nhân.

Công ty trách nhiệm hữu hạn.

Công ty cổ phần.

Công ty hợp danh.

Tổ chức tín dụng.

Tổ chức bảo hiểm.

Các tổ chức kinh tế khác.

• Niên độ kế toán là khoảng thời gian 12 tháng, bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 và kết thúc vào ngày 31 tháng 12 hàng năm.
• Đơn vị tiền tệ kế toán là đơn vị tiền tệ được sử dụng trong kế toán.
• Nguyên giá là giá mua, giá tự sản xuất hoặc giá trị hợp lý của tài sản tại thời điểm mua, nhận hoặc hình thành.
• Giá trị còn lại là giá trị của tài sản tại một thời điểm, sau khi trừ đi khấu hao lũy kế.
• Ký hiệu tài sản là một dãy ký tự được sử dụng để phân loại tài sản trong hệ thống kế toán.
• Ký hiệu nợ phải trả là một dãy ký tự được sử dụng để phân loại nợ phải trả trong hệ thống kế toán.
• Ký hiệu vốn chủ sở hữu là một dãy ký tự được sử dụng để phân loại vốn chủ sở hữu trong hệ thống kế toán.
• Ký hiệu doanh thu là một dãy ký tự được sử dụng để phân loại doanh thu trong hệ thống kế toán.
• Ký hiệu chi phí là một dãy ký tự được sử dụng để phân loại chi phí trong hệ thống kế toán.

Trên đây là một số thông tin về chuẩn mực kế toán số 1 – Chuẩn mực chung. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.