Bộ máy kiểm toán nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Bộ máy này không chỉ giúp kiểm soát rủi ro mà còn hỗ trợ các quyết định chiến lược. Vậy, bộ máy kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp gồm những ai? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này, được cung cấp bởi Kế toán Kiểm toán Thuế ACC.
1. Kiểm toán nội bộ là gì?
Kiểm toán nội bộ là một hoạt động quan trọng trong các tổ chức, được thực hiện với mục đích đảm bảo và tư vấn độc lập, khách quan. Theo Hiệp hội Kiểm toán Nội bộ IIA (The Institute of Internal Auditors), kiểm toán nội bộ là một quá trình được thiết kế để gia tăng và cải thiện các hoạt động trong tổ chức, đồng thời giúp tổ chức đạt được các mục tiêu chiến lược của mình. Việc kiểm toán nội bộ bao gồm áp dụng các phương pháp tiếp cận nguyên tắc và có hệ thống nhằm đánh giá, nâng cao hiệu quả của các quy trình quản lý rủi ro, kiểm soát và quản trị. Tóm lại, kiểm toán nội bộ không chỉ nhằm đảm bảo tính khách quan về tình hình quản trị, quản lý rủi ro mà còn giúp doanh nghiệp thực hiện các mục tiêu đã đề ra.
2. Chức năng của kiểm toán nội bộ
Kiểm toán nội bộ có những chức năng đặc biệt quan trọng, giống như một “ngọn hải đăng” giúp doanh nghiệp định hướng và đi đúng hướng, từ đó đạt được các mục tiêu đã đặt ra. Các chức năng chính của kiểm toán nội bộ bao gồm:
Chức năng kiểm toán báo cáo tài chính và tình hình kế toán
Một trong những chức năng quan trọng nhất của kiểm toán nội bộ là kiểm tra và xác minh tính chính xác của báo cáo tài chính cũng như các hoạt động kế toán trong doanh nghiệp. Kiểm toán nội bộ thực hiện việc kiểm soát hoạt động tài chính của công ty, bao gồm việc đánh giá độ tin cậy của các thông tin tài chính, cũng như việc tuân thủ các quy định pháp lý hiện hành trong quản lý tài chính của tổ chức.
Chức năng bảo vệ giá trị cho doanh nghiệp
Kiểm toán nội bộ có vai trò quan sát độc lập, bảo vệ hoạt động của công ty nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật của quốc gia, các nguyên tắc đạo đức kinh doanh và các quy định nội bộ của công ty. Bộ phận này có nhiệm vụ phát hiện ra những sai sót trong hoạt động kinh doanh và đưa ra các biện pháp khắc phục. Ngoài ra, kiểm toán nội bộ còn đóng vai trò tư vấn cho ban giám đốc và hội đồng quản trị về các vấn đề liên quan đến kiểm soát rủi ro.
Chức năng cải tiến hệ thống
Chức năng tiếp theo của kiểm toán nội bộ là hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến hệ thống quản lý và quản trị, khắc phục các điểm yếu trong các quy trình làm việc. Thông qua việc phân tích và giám sát quy trình hoạt động của các phòng ban, bộ phận trong tổ chức, kiểm toán nội bộ sẽ đưa ra những đề xuất cải tiến, giúp công ty hoạt động hiệu quả hơn. Các doanh nghiệp có bộ phận kiểm toán nội bộ thường hoạt động minh bạch hơn, khả năng gian lận thấp và hiệu quả kinh doanh cao hơn, điều này đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu thực tế.
Tóm lại, kiểm toán nội bộ đóng một vai trò rất quan trọng trong việc cải thiện hoạt động của doanh nghiệp, bảo vệ tài sản và gia tăng giá trị cho tổ chức.
>> Đọc thêm bài viết: Mẫu kế hoạch kiểm toán nội bộ mới nhất hiện nay
3. Bộ máy kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp gồm những ai?
Căn cứ theo Khoản 1 Điều 16 Quy chế Kiểm toán nội bộ áp dụng đối với doanh nghiệp Nhà nước ban hành kèm theo Quyết định 832 TC/QĐ/CĐKT năm 1997, bộ máy kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp Nhà nước được quy định như sau:
“1. Các doanh nghiệp phải tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ để thực hiện công tác kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp. Tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ của doanh nghiệp được tổ chức thành phòng, ban, hoặc nhóm, tổ công tác trực thuộc (Tổng) Giám đốc doanh nghiệp.
Bộ máy kiểm toán nội bộ, gồm: Trưởng phòng kiểm toán nội bộ, Phó trưởng phòng kiểm toán nội bộ (nếu có), nhóm trưởng kiểm toán nội bộ và kiểm toán viên nội bộ. Số lượng kiểm toán viên nội bộ phụ thuộc vào quy mô kinh doanh, địa bàn hoạt động, số lượng các đơn vị thành viên tính chất phức tạp của công việc, yêu cầu quản lý kinh doanh và trình độ, năng lực nghề nghiệp của kiểm toán viên.
Ở các tập đoàn sản xuất (Tổng công ty, Liên hiệp các xí nghiệp,.. .) phải tổ chức phòng (ban) kiểm toán nội bộ có đủ lực lượng và năng lực để kiểm toán trong đơn vị và các đơn vị thành viên.
…”
Theo đó, các doanh nghiệp Nhà nước phải tổ chức bộ máy kiểm toán nội bộ để thực hiện công tác kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp, bảo đảm tính độc lập, khách quan và hiệu quả trong quá trình kiểm tra, giám sát các hoạt động tài chính, kế toán, và quản lý của doanh nghiệp.
Bộ máy kiểm toán nội bộ của doanh nghiệp Nhà nước được tổ chức thành các phòng, ban hoặc nhóm, tổ công tác trực thuộc (Tổng) Giám đốc doanh nghiệp. Cụ thể, bộ máy kiểm toán nội bộ bao gồm các chức danh sau:
- Trưởng phòng kiểm toán nội bộ: Người đứng đầu bộ phận kiểm toán nội bộ, có trách nhiệm tổ chức, quản lý và điều hành toàn bộ hoạt động kiểm toán trong doanh nghiệp. Trưởng phòng kiểm toán nội bộ báo cáo trực tiếp với Giám đốc hoặc Ban Giám đốc doanh nghiệp về kết quả công tác kiểm toán.
- Phó trưởng phòng kiểm toán nội bộ (nếu có): Phó trưởng phòng giúp Trưởng phòng thực hiện các nhiệm vụ quản lý và điều hành công tác kiểm toán nội bộ. Trong trường hợp Trưởng phòng vắng mặt, Phó trưởng phòng sẽ thay thế và chịu trách nhiệm giải quyết công việc.
- Nhóm trưởng kiểm toán nội bộ: Người đứng đầu các nhóm kiểm toán chuyên trách trong phòng kiểm toán nội bộ, có nhiệm vụ tổ chức thực hiện các cuộc kiểm toán tại các bộ phận, phòng ban trong doanh nghiệp, theo kế hoạch và chỉ đạo của Trưởng phòng.
- Kiểm toán viên nội bộ: Các nhân viên chuyên trách, thực hiện nhiệm vụ kiểm toán, thu thập, phân tích và kiểm tra thông tin, tài liệu, báo cáo tài chính của doanh nghiệp để đánh giá tính hợp lý, đúng đắn và tuân thủ quy định.
Sự tổ chức rõ ràng này giúp cho bộ máy kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu về kiểm tra, giám sát và cải tiến quy trình hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, bảo đảm sự minh bạch và tuân thủ đúng quy định pháp luật.
4. Quy trình kiểm toán nội bộ tại các doanh nghiệp
Quy trình kiểm toán nội bộ (KTNB) được thực hiện theo các giai đoạn cơ bản, giúp doanh nghiệp kiểm tra và bảo vệ tính hợp lý của các hoạt động tài chính và quản lý.
Lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn đầu tiên trong quy trình kiểm toán nội bộ là lập kế hoạch. Tại giai đoạn này, các kiểm toán viên nội bộ (KTVNB) sẽ phải xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng cuộc kiểm toán hoặc tư vấn. Mục tiêu của kế hoạch là xác định rõ phạm vi, thời gian và phân bổ nguồn lực cho các hoạt động kiểm toán. Các KTVNB sẽ lập biên bản ghi nhớ kế hoạch kiểm toán để ghi lại mục tiêu, phạm vi kiểm toán, đánh giá rủi ro và các nội dung ưu tiên kiểm toán. Đây cũng là tài liệu quan trọng để trao đổi thông tin với các thành viên trong nhóm kiểm toán.
Thực hiện kiểm toán
Giai đoạn thực hiện kiểm toán là quá trình triển khai kế hoạch đã được lập. Các KTVNB sẽ tiến hành các kiểm soát cơ bản để đánh giá tính đầy đủ của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB). Các thử nghiệm kiểm soát cơ bản sẽ được thực hiện và ghi chép kết quả để làm bằng chứng đánh giá hiệu quả của quy trình KSNB. Trong khi thực hiện kiểm toán, các KTVNB có thể điều chỉnh kế hoạch kiểm toán nếu cần thiết, bao gồm thay đổi các thủ tục kiểm tra và bổ sung chi tiết thử nghiệm.
Các KTVNB sẽ làm việc chặt chẽ với Hội đồng quản trị và ban lãnh đạo doanh nghiệp để đảm bảo rằng các kỳ vọng và yêu cầu về kiểm toán được đáp ứng, đồng thời xem xét các quy định pháp lý và chính sách liên quan đến thông tin cá nhân.
Báo cáo kết quả kiểm toán
Sau khi hoàn thành quá trình kiểm toán, các KTVNB sẽ tổng hợp và báo cáo kết quả kiểm toán cho Hội đồng quản trị và lãnh đạo doanh nghiệp. Báo cáo này sẽ nêu rõ các phát hiện, kết luận và khuyến nghị của kiểm toán viên đối với các vấn đề trong hệ thống quản lý và tài chính của doanh nghiệp. Quy định về báo cáo kết quả kiểm toán phải rõ ràng và tuân thủ các tiêu chí về chất lượng, tần suất và yêu cầu của lãnh đạo doanh nghiệp.
Báo cáo này có thể bao gồm thông tin về các vi phạm pháp luật, các vấn đề nhạy cảm và những quan sát, đánh giá mà KTVNB phát hiện trong quá trình kiểm toán. Quy trình báo cáo này giúp đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc truyền đạt kết quả kiểm toán tới các bên liên quan trong doanh nghiệp.
5. Dịch vụ hỗ trợ Bộ máy kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp do Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp
Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp các dịch vụ hỗ trợ toàn diện cho bộ máy kiểm toán nội bộ của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp xây dựng, triển khai và duy trì hệ thống kiểm toán nội bộ hiệu quả. Các dịch vụ chúng tôi cung cấp bao gồm:
- Tư vấn và xây dựng bộ máy kiểm toán nội bộ:
Kế toán Kiểm toán Thuế ACC hỗ trợ doanh nghiệp thiết lập cấu trúc bộ máy kiểm toán nội bộ từ các phòng ban, nhóm trưởng, đến các kiểm toán viên nội bộ, đảm bảo phù hợp với yêu cầu quản lý và quy mô của doanh nghiệp. - Lập kế hoạch kiểm toán nội bộ:
Chúng tôi giúp doanh nghiệp xây dựng kế hoạch kiểm toán chi tiết với mục tiêu, phạm vi, các nguồn lực cần thiết và thời gian thực hiện, nhằm đảm bảo hiệu quả công tác kiểm toán và đáp ứng yêu cầu pháp lý. - Đánh giá và cải tiến quy trình kiểm toán nội bộ:
Dịch vụ đánh giá hiện trạng hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp, nhận diện các rủi ro tiềm ẩn và đưa ra các giải pháp cải tiến nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động và giảm thiểu gian lận. - Đào tạo và nâng cao năng lực cho nhân sự kiểm toán nội bộ:
Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp các khóa đào tạo chuyên sâu về quy trình kiểm toán nội bộ, kỹ năng phân tích, kiểm tra và giám sát cho đội ngũ nhân viên kiểm toán nội bộ, giúp họ làm việc hiệu quả và chính xác hơn. - Hỗ trợ báo cáo và giám sát triển khai kiểm toán:
Chúng tôi giúp doanh nghiệp lập báo cáo kết quả kiểm toán theo các tiêu chí quy định và hỗ trợ giám sát việc thực hiện các khuyến nghị sau kiểm toán để đảm bảo rằng các hành động cần thiết được thực hiện đúng hạn và hiệu quả.
Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán và thuế, Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cam kết cung cấp dịch vụ chất lượng cao, mang đến giải pháp tối ưu giúp doanh nghiệp nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật trong hoạt động kinh doanh.
>> Đọc thêm bài do Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp: Dịch vụ kiểm toán trọn gói, chuyên nghiệp nhanh chóng
6. Các câu hỏi thường gặp
Kiểm toán nội bộ có khác gì kiểm toán độc lập không?
Kiểm toán nội bộ thực hiện bởi đội ngũ nhân viên trong doanh nghiệp và tập trung vào việc kiểm tra các hoạt động nội bộ, trong khi kiểm toán độc lập là hoạt động kiểm toán được thực hiện bởi một bên thứ ba ngoài doanh nghiệp, nhằm đưa ra các đánh giá độc lập về báo cáo tài chính của doanh nghiệp.
Tại sao doanh nghiệp cần kiểm toán nội bộ?
Kiểm toán nội bộ giúp doanh nghiệp nhận diện và giảm thiểu rủi ro, bảo vệ tài sản của công ty, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý và cải tiến quy trình quản lý. Nó còn giúp tăng cường sự minh bạch và hiệu quả hoạt động kinh doanh.
Kiểm toán nội bộ giúp gì cho doanh nghiệp?
Kiểm toán nội bộ giúp doanh nghiệp cải thiện quy trình, đảm bảo các hoạt động tài chính và quản lý được thực hiện đúng đắn. Ngoài ra, kiểm toán nội bộ còn giúp phát hiện và ngăn ngừa gian lận, tiết kiệm chi phí và tăng cường khả năng ra quyết định thông qua việc cung cấp thông tin chính xác và kịp thời.
Bộ máy kiểm toán nội bộ là một yếu tố thiết yếu trong việc duy trì sự minh bạch và kiểm soát tài chính của doanh nghiệp. Tùy thuộc vào quy mô của doanh nghiệp, bộ máy này có thể thay đổi, nhưng vai trò của nó luôn rất quan trọng. Để có sự tư vấn chuyên nghiệp về kiểm toán nội bộ, bạn có thể liên hệ với Kế toán Kiểm toán Thuế ACC để được hỗ trợ và giải đáp chi tiết.
HÃY ĐỂ LẠI THÔNG TIN TƯ VẤN