1. Chuẩn mực kế toán số 18 là gì ?
1.1. Khái niệm trong chuẩn mực kế toán số 18
được ban hành và công bố theo Quyết định số 100/2005/QĐ-BTC ngày 06 tháng 12 năm 2005 của Bộ Tài chính. Chuẩn mực này áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp để kế toán các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, ngoại trừ:
- Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường, không kể các hợp đồng có rủi ro lớn
- Những khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác.
1.2. Mục đích của chuẩn mực kế toán số
Mục đích của chuẩn mực kế toán số 18 là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc, phương pháp kế toán các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, gồm:
- Nguyên tắc ghi nhận
- Xác định giá trị
- Các khoản bồi hoàn
- Thay đổi các khoản dự phòng
- Sử dụng các khoản dự phòng
- Áp dụng nguyên tắc ghi nhận và xác định giá trị các khoản dự phòng làm cơ sở lập và trình bày báo cáo tài chính.
1.3. Các nguyên tắc và phương pháp kế toán trong chuẩn mực kế toán số 18
- Nguyên tắc ghi nhận
Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn chỉ được ghi nhận khi:
Có khả năng phát sinh;
Có thể ước tính được một cách đáng tin cậy.
- Xác định giá trị
Giá trị của các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn được xác định theo nguyên giá hoặc giá trị hợp lý, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
- Các khoản bồi hoàn
Các khoản bồi hoàn được ghi nhận khi có đủ căn cứ chắc chắn để xác định rằng doanh nghiệp sẽ nhận được khoản bồi hoàn đó.
- Thay đổi các khoản dự phòng
Các khoản dự phòng được xem xét, điều chỉnh định kỳ để đảm bảo phản ánh đúng hiện trạng của các khoản dự phòng đó.
- Sử dụng các khoản dự phòng
Các khoản dự phòng được sử dụng để bù đắp cho các tổn thất, chi phí thực tế phát sinh trong kỳ.
2. Hướng dẫn thực hiện chuẩn mực kế toán số 18 – Khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm tàng
2.1. Mục đích của chuẩn mực số 18
Mục đích của chuẩn mực kế toán số 18 là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc, phương pháp kế toán các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, nhằm đảm bảo tính thống nhất, rõ ràng, minh bạch, trung thực và có thể so sánh được của thông tin tài chính.
Cụ thể, chuẩn mực này có các mục đích sau:
- Tạo ra sự thống nhất về cách ghi nhận, phân bổ và trình bày các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn. Điều này giúp cho người sử dụng báo cáo tài chính, bao gồm các nhà đầu tư, chủ nợ, cơ quan quản lý nhà nước, có thể hiểu và đánh giá được tình hình tài chính của các doanh nghiệp một cách chính xác và khách quan.
- Giúp doanh nghiệp đảm bảo tính trung thực, khách quan của thông tin tài chính. Chuẩn mực kế toán số 18 quy định các nguyên tắc và phương pháp kế toán cụ thể đối với các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, giúp doanh nghiệp tránh được những sai sót, gian lận trong việc ghi nhận, phân bổ và trình bày thông tin tài chính về các khoản mục này.
- Tạo điều kiện cho thị trường tài chính phát triển. Chuẩn mực kế toán số 18 giúp đảm bảo tính minh bạch của thông tin tài chính về các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, chủ nợ đánh giá được tình hình tài chính của doanh nghiệp và đưa ra các quyết định đầu tư, tín dụng hợp lý.
2.2. Trường hợp áp dụng chuẩn mực số 18
Chuẩn mực kế toán số 18 – Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn được áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp để kế toán các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn, ngoại trừ:
- Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường, không kể các hợp đồng có rủi ro lớn;
- Những khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác.
Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường là các khoản mục có khả năng phát sinh từ các giao dịch kinh tế thông thường của doanh nghiệp, trong đó các bên liên quan có đầy đủ hiểu biết và ý chí tự nguyện. Các khoản mục này thường có thể được xác định một cách đáng tin cậy và không cần phải ghi nhận là khoản dự phòng, tài sản hoặc nợ tiềm ẩn.
Các khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác là các khoản mục đã được quy định cách thức kế toán cụ thể trong các chuẩn mực kế toán khác, chẳng hạn như các khoản dự phòng bảo hành, các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, các khoản dự phòng nợ phải trả,… Các khoản mục này không cần phải áp dụng chuẩn mực kế toán số 18.
Cụ thể, chuẩn mực kế toán số 18 áp dụng cho các khoản mục sau:
- Khoản dự phòng là khoản mục tài sản hoặc nợ phải trả có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính.
- Tài sản tiềm ẩn là một lợi ích kinh tế có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính.
- Nợ tiềm ẩn là một nghĩa vụ có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính.
Các khoản mục này thường phát sinh từ các nguyên nhân sau:
- Nguyên nhân pháp lý, chẳng hạn như các khoản bồi thường theo quy định của pháp luật, các khoản nợ thuế chưa xác định,…
- Nguyên nhân kinh tế, chẳng hạn như các khoản dự phòng bảo hành, các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, các khoản dự phòng nợ phải trả,…
- Nguyên nhân khác, chẳng hạn như các khoản dự phòng tổn thất tài sản, các khoản dự phòng chi phí,…
2.3. Trường hợp không áp dụng chuẩn mực số 18
Chuẩn mực kế toán số 18 – Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn không áp dụng cho các khoản mục sau:
- Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường, không kể các hợp đồng có rủi ro lớn.
- Những khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác.
Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường là các khoản mục có khả năng phát sinh từ các giao dịch kinh tế thông thường của doanh nghiệp, trong đó các bên liên quan có đầy đủ hiểu biết và ý chí tự nguyện. Các khoản mục này thường có thể được xác định một cách đáng tin cậy và không cần phải ghi nhận là khoản dự phòng, tài sản hoặc nợ tiềm ẩn.
Các khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác là các khoản mục đã được quy định cách thức kế toán cụ thể trong các chuẩn mực kế toán khác, chẳng hạn như các khoản dự phòng bảo hành, các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, các khoản dự phòng nợ phải trả,… Các khoản mục này không cần phải áp dụng chuẩn mực kế toán số 18.
Cụ thể, các khoản mục không áp dụng chuẩn mực kế toán số 18 bao gồm:
- Các khoản mục có thể xác định được một cách đáng tin cậy khi lập báo cáo tài chính.
- Các khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường, không kể các hợp đồng có rủi ro lớn.
- Các khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác.
2.4. Nguyên tắc áp dụng khi có một chuẩn mực kế toán khác đề cập đến một loại dự dòng, tài sản và nợ tiềm tàng
Khi có một chuẩn mực kế toán khác đề cập đến một loại dự phòng, tài sản và nợ tiềm tàng cụ thể thì doanh nghiệp phải áp dụng chuẩn mực kế toán đó. Chuẩn mực kế toán số 18 chỉ áp dụng cho các khoản mục không được quy định trong các chuẩn mực kế toán khác.
Cụ thể, khi có một chuẩn mực kế toán khác đề cập đến một loại dự phòng, tài sản và nợ tiềm tàng cụ thể thì doanh nghiệp phải áp dụng các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc ghi nhận
Doanh nghiệp chỉ ghi nhận khoản mục đó khi đáp ứng các điều kiện ghi nhận quy định trong chuẩn mực kế toán đó.
- Xác định giá trị
Giá trị của khoản mục đó được xác định theo quy định trong chuẩn mực kế toán đó.
- Các khoản bồi hoàn
Các khoản bồi hoàn được ghi nhận khi có đủ căn cứ chắc chắn để xác định rằng doanh nghiệp sẽ nhận được khoản bồi hoàn đó.
- Thay đổi các khoản dự phòng
Các khoản dự phòng được xem xét, điều chỉnh định kỳ để đảm bảo phản ánh đúng hiện trạng của các khoản dự phòng đó.
- Sử dụng các khoản dự phòng
Các khoản dự phòng được sử dụng để bù đắp cho các tổn thất, chi phí thực tế phát sinh trong kỳ.
- Báo cáo tài chính
Khoản mục đó được trình bày trên báo cáo tài chính theo quy định của chuẩn mực kế toán đó.
Ví dụ, Chuẩn mực kế toán số 20 – Hợp đồng xây dựng quy định về cách thức kế toán các khoản dự phòng trong hợp đồng xây dựng. Theo đó, doanh nghiệp phải lập dự phòng giảm giá trị hợp đồng xây dựng khi có bằng chứng chắc chắn về việc hợp đồng xây dựng sẽ bị lỗ. Giá trị dự phòng giảm giá trị hợp đồng xây dựng được xác định theo phương pháp dự toán chi phí thực tế hoàn thành hợp đồng.
Do đó, nếu doanh nghiệp có khoản dự phòng giảm giá trị hợp đồng xây dựng thì phải áp dụng Chuẩn mực kế toán số 20 để kế toán khoản dự phòng đó
2.5. Các thuật ngữ được dùng trong chuẩn mực số 18
Chuẩn mực kế toán số 18 – Các khoản dự phòng, tài sản và nợ tiềm ẩn sử dụng một số thuật ngữ quan trọng sau:
- Khoản dự phòng là khoản mục tài sản hoặc nợ phải trả có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính.
- Tài sản tiềm ẩn là một lợi ích kinh tế có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính
- Nợ tiềm ẩn là một nghĩa vụ có khả năng phát sinh trong tương lai, có tính chất không chắc chắn và không thể xác định được một cách chắc chắn khi lập báo cáo tài chính.
- Khoản bồi hoàn là số tiền mà một doanh nghiệp dự kiến sẽ nhận được từ bên thứ ba để bù đắp cho một khoản dự phòng đã được ghi nhận.
- Nguyên giá là giá trị của một tài sản tại thời điểm mua, bao gồm giá mua và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua tài sản đó.
- Giá trị hợp lý là giá trị có thể trao đổi được của một tài sản hoặc dịch vụ trong một giao dịch bình thường giữa các bên có đầy đủ hiểu biết và ý chí tự nguyện.
- Khoản mục phát sinh từ các hợp đồng thông thường là các khoản mục có khả năng phát sinh từ các giao dịch kinh tế thông thường của doanh nghiệp, trong đó các bên liên quan có đầy đủ hiểu biết và ý chí tự nguyện. Các khoản mục này thường có thể được xác định một cách đáng tin cậy và không cần phải ghi nhận là khoản dự phòng, tài sản hoặc nợ tiềm ẩn.
- Khoản mục đã quy định trong các chuẩn mực kế toán khác là các khoản mục đã được quy định cách thức kế toán cụ thể trong các chuẩn mực kế toán khác, chẳng hạn như các khoản dự phòng bảo hành, các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, các khoản dự phòng nợ phải trả,… Các khoản mục này không cần phải áp dụng chuẩn mực kế toán số 18.
Trên đây là một số thông tin về chuẩn mực kế toán số 18. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm Toán, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
