Bài tập kiểm toán tài sản cố định có hướng dẫn giải

Kiểm toán tài sản cố định là một phần quan trọng trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính, giúp doanh nghiệp đánh giá chính xác giá trị và tình trạng tài sản. Việc thực hành bài tập kiểm toán tài sản cố định giúp kế toán và kiểm toán viên hiểu rõ quy trình kiểm toán, phương pháp kiểm tra cũng như xử lý sai sót liên quan đến tài sản cố định. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC chuyên cung cấp các dịch vụ tư vấn kiểm toán chuyên nghiệp, giúp doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong báo cáo tài chính.

1. Mục tiêu của kiểm toán tài sản cố định là gì?

Trong cơ cấu tổng tài sản của một doanh nghiệp, tùy thuộc vào từng ngành nghề và loại hình kinh doanh, tỷ trọng của các khoản mục có thể khác nhau. Tuy nhiên, tài sản cố định (TSCĐ) vẫn luôn là một trong những khoản mục quan trọng, chiếm tỷ lệ lớn. Bên cạnh đó, TSCĐ còn phản ánh mức độ đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị kỹ thuật của doanh nghiệp. Do đó, việc kiểm toán khoản mục này đóng vai trò quan trọng trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính.

Một đặc điểm đáng chú ý của TSCĐ là chi phí đầu tư ban đầu thường rất cao, trong khi thời gian thu hồi vốn lại kéo dài. Vì vậy, kiểm toán TSCĐ không chỉ giúp đánh giá tính chính xác của các khoản mục liên quan mà còn hỗ trợ kiểm toán viên trong việc phân tích tính hiệu quả của các khoản đầu tư vào TSCĐ. Từ đó, doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định quản lý và sử dụng tài sản một cách hợp lý hơn.

Mục tiêu chính của kiểm toán TSCĐ là xác định và phát hiện các sai sót trong việc ghi nhận chi phí đầu tư ban đầu, chi phí sửa chữa, cũng như mức khấu hao tài sản. Việc phát hiện kịp thời những sai sót này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ sai sót trọng yếu ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính.

Trong thực tế, đối với các doanh nghiệp có tỷ trọng TSCĐ lớn, kiểm toán TSCĐ được xem là một trong những nội dung quan trọng nhất trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính. Đây cũng là căn cứ giúp kiểm toán viên đánh giá mức độ trung thực và hợp lý của thông tin tài chính mà doanh nghiệp cung cấp.

>> Xem thêm bài viết sau do Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp để biết thêm chi tiết: Bài tập kiểm toán tài chính 1 có lời giải chi tiết nhất

2. Bài tập kiểm toán tài sản cố định có hướng dẫn giải

Đề bài:

Trong tháng 1 năm 2025, tại Công ty kế toán Thiên Ưng có các giao dịch liên quan đến tài sản cố định (TSCĐ) như sau:

Ngày 05/01/2025 – Mua tài sản cố định phục vụ sản xuất

• Công ty mua một tài sản cố định sử dụng tại bộ phận sản xuất với giá mua theo hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT) là 180.000.000 đồng (chưa bao gồm thuế GTGT 10%).
• Khoản tiền này hiện vẫn chưa thanh toán cho người bán.
• Chi phí vận chuyển phát sinh là 1.080.000 đồng, đã bao gồm thuế GTGT 8%, được thanh toán bằng tiền mặt.

Ngày 15/01/2025 – Mua tài sản cố định sử dụng cho bộ phận bán hàng

• Công ty mua một tài sản cố định sử dụng cho bộ phận bán hàng với giá mua theo hóa đơn GTGT là 150.000.000 đồng (chưa bao gồm thuế GTGT 10%).
• Khoản tiền này hiện vẫn chưa thanh toán cho người bán.
• Chi phí lắp đặt phát sinh là 2.160.000 đồng, trong đó thuế GTGT 8% chiếm 160.000 đồng, số tiền này công ty chưa thanh toán.

Ngày 22/01/2025 – Mua máy tính xách tay sử dụng tại bộ phận quản lý

• Công ty mua một máy tính xách tay để sử dụng tại bộ phận quản lý, theo hóa đơn GTGT có giá trị mua là 20.000.000 đồng (chưa bao gồm thuế GTGT 10%).
• Khoản tiền này đã được thanh toán thông qua chuyển khoản ngân hàng.
• Máy tính này sau khi mua về được nhập kho, chưa đưa vào sử dụng ngay.
• Chi phí vận chuyển phát sinh là 216.000 đồng, trong đó thuế GTGT 8% chiếm 16.000 đồng, và khoản tiền này được thanh toán bằng tiền mặt.

Ngày 26/01/2025 – Mua tài sản cố định phục vụ quản lý doanh nghiệp bằng vốn vay ngân hàng

• Công ty vay vốn từ ngân hàng để mua một tài sản cố định phục vụ hoạt động quản lý doanh nghiệp, theo hóa đơn GTGT, giá mua là 150.000.000 đồng (chưa bao gồm thuế GTGT 10%).
• Thanh toán thực hiện bằng hình thức chuyển khoản.
• Lệ phí trước bạ phải nộp là 1.500.000 đồng, được thanh toán bằng tiền mặt.

Lời giải:

Hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh

Ngày 05/01:

• Ghi nhận mua tài sản cố định (TSCĐ) theo hình thức ghi nợ:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 180.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 18.000.000đ
  • Có TK 331 (Phải trả người bán): 198.000.000đ
• Ghi nhận thanh toán bằng tiền mặt:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 1.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 80.000đ
  • Có TK 111 (Tiền mặt): 1.080.000đ

Ngày 15/01:

• Ghi nhận mua TSCĐ theo hình thức ghi nợ:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 150.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 15.000.000đ
  • Có TK 331 (Phải trả người bán): 165.000.000đ
• Ghi nhận thanh toán bằng tiền mặt:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 2.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 160.000đ
  • Có TK 111 (Tiền mặt): 2.160.000đ

Ngày 22/01:

Theo quy định tại Điều 3 Thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/4/2013 của Bộ Tài chính, một tài sản chỉ được ghi nhận là TSCĐ nếu có giá trị từ 30.000.000 đồng trở lên.

Trong trường hợp này, máy tính xách tay có giá trị 20.000.000 đồng (nhỏ hơn 30 triệu đồng), nên không đủ điều kiện ghi nhận là TSCĐ, mà được xác định là công cụ dụng cụ (CCDC).

Hạch toán kế toán:

• Ghi nhận mua công cụ dụng cụ và thanh toán qua ngân hàng:
  • Nợ TK 153 (CCDC): 20.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 200.000đ
  • Có TK 112 (Tiền gửi ngân hàng): 22.000.000đ
• Ghi nhận mua công cụ dụng cụ và thanh toán bằng tiền mặt:
  • Nợ TK 153 (CCDC): 200.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 16.000đ
  • Có TK 111 (Tiền mặt): 216.000đ

Lưu ý: Theo quy định, các hóa đơn có giá trị trên 20 triệu đồng phải được thanh toán thông qua tài khoản ngân hàng mới được coi là chi phí hợp lý và được khấu trừ thuế GTGT.

Ngày 26/08:

• Ghi nhận mua TSCĐ và thanh toán qua ngân hàng:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 150.000.000đ
  • Nợ TK 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): 15.000.000đ
  • Có TK 112 (Tiền gửi ngân hàng): 165.000.000đ
• Ghi nhận khoản nợ phải trả người bán thông qua khoản vay:
  • Nợ TK 331 (Phải trả người bán): 165.000.000đ
  • Có TK 341 (Vay dài hạn): 165.000.000đ
• Ghi nhận thuế tài nguyên phải nộp:
  • Nợ TK 211 (TSCĐ): 1.500.000đ
  • Có TK 3339 (Thuế và các khoản phải nộp khác): 1.500.000đ
• Thanh toán thuế tài nguyên bằng tiền mặt:
  • Nợ TK 3339 (Thuế và các khoản phải nộp khác): 1.500.000đ
  • Có TK 111 (Tiền mặt): 1.500.000đ

3. Quy trình kiểm toán tài sản cố định là gì?

Quy trình kiểm toán tài sản cố định bao gồm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn được thực hiện theo các bước cụ thể nhằm đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của thông tin tài chính liên quan đến tài sản cố định. Cụ thể, quy trình kiểm toán TSCĐ được chia thành ba giai đoạn chính như sau:

Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán

Trong giai đoạn này, kiểm toán viên thực hiện các bước chuẩn bị cần thiết để đảm bảo quá trình kiểm toán diễn ra hiệu quả và đúng kế hoạch:

• Chuẩn bị phần mềm kiểm toán (nếu doanh nghiệp sử dụng phần mềm hỗ trợ kiểm toán).
• Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp nhằm xác định mức độ tin cậy của hệ thống và rủi ro liên quan đến TSCĐ.
• Xác lập mức trọng yếu, giúp kiểm toán viên xác định phạm vi kiểm toán và mức độ sai sót có thể chấp nhận được.
• Lập kế hoạch kiểm toán chi tiết đối với khoản mục TSCĐ, bao gồm việc xác định phương pháp kiểm toán, phạm vi kiểm tra và tài liệu cần thu thập.

Giai đoạn thực hiện kiểm toán

Đây là giai đoạn quan trọng nhất của quy trình, trong đó kiểm toán viên tiến hành kiểm tra thực tế và thu thập bằng chứng kiểm toán. Công việc cụ thể bao gồm:

• Kiểm tra hồ sơ pháp lý liên quan đến TSCĐ, như hợp đồng mua bán, hóa đơn, biên bản bàn giao, chứng từ thanh toán, và quyết định phê duyệt đầu tư.
• Kiểm tra việc ghi nhận nguyên giá, đánh giá các khoản chi phí cấu thành nên giá trị TSCĐ có phù hợp với quy định kế toán không.
• Kiểm tra khấu hao để đảm bảo phương pháp tính khấu hao, thời gian sử dụng và giá trị còn lại của TSCĐ tuân thủ theo quy định hiện hành.
• Kiểm tra chi phí sửa chữa, bảo dưỡng, đánh giá tính hợp lý của việc ghi nhận các khoản chi này vào chi phí sản xuất hoặc tăng nguyên giá TSCĐ.
• Kiểm kê thực tế tài sản cố định, so sánh số liệu thực tế với sổ sách kế toán để phát hiện sự chênh lệch (nếu có).
• Đánh giá tính hiệu quả của việc sử dụng tài sản, xem xét liệu doanh nghiệp có sử dụng tài sản một cách tối ưu hay có dấu hiệu lãng phí không.

Giai đoạn kết thúc kiểm toán

Sau khi hoàn tất quá trình kiểm tra, kiểm toán viên tiến hành tổng hợp thông tin và đưa ra kết luận:

• Tổng hợp kết quả kiểm toán, đối chiếu các bằng chứng thu thập được với số liệu kế toán.
• Đánh giá mức độ sai sót, xác định xem sai sót có trọng yếu hay không và ảnh hưởng như thế nào đến báo cáo tài chính.
• Lập và phát hành báo cáo kiểm toán, trong đó nêu rõ kết luận kiểm toán về khoản mục TSCĐ.
• Soát xét lại quá trình kiểm toán, đảm bảo tất cả các bước đã được thực hiện đầy đủ và chính xác trước khi báo cáo được công bố.

Các bước cụ thể trong quy trình kiểm toán TSCĐ có thể thay đổi tùy thuộc vào tỷ trọng của tài sản cố định trong tổng tài sản, mức trọng yếu đã xác định, cũng như các tình huống phát sinh trong quá trình kiểm toán.

>> Xem thêm bài viết sau để biết thêm thông tin: Câu hỏi và đáp án về kiểm toán độc lập

4. Các câu hỏi thường gặp

Các phương pháp kiểm toán tài sản cố định phổ biến là gì?

Một số phương pháp thường được áp dụng gồm kiểm tra hồ sơ chứng từ (hợp đồng, hóa đơn), quan sát thực tế tài sản và đối chiếu số liệu sổ sách kế toán để phát hiện chênh lệch.

Những sai sót thường gặp khi kiểm toán tài sản cố định là gì?

Các sai sót phổ biến gồm ghi nhận sai nguyên giá tài sản, áp dụng sai phương pháp khấu hao, không cập nhật kịp thời việc thanh lý tài sản hoặc bỏ sót đánh giá suy giảm giá trị tài sản.

Doanh nghiệp có thể tự kiểm toán tài sản cố định không?

Doanh nghiệp có thể tự kiểm tra nội bộ nhưng để đảm bảo tính khách quan và chính xác, nên thuê kiểm toán độc lập như Kế toán Kiểm toán Thuế ACC để đảm bảo tuân thủ quy định và giảm rủi ro tài chính.

Thực hành bài tập kiểm toán tài sản cố định giúp kế toán và kiểm toán viên nắm vững phương pháp kiểm tra và đánh giá tài sản trong doanh nghiệp. Việc kiểm toán chính xác không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch của báo cáo tài chính mà còn giảm thiểu rủi ro pháp lý. Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cam kết hỗ trợ doanh nghiệp trong các vấn đề liên quan đến kế toán, kiểm toán và thuế, mang lại giải pháp tối ưu nhất.