Thuế gián thu là loại thuế đánh vào người tiêu dùng cuối cùng, thông qua việc thu thuế từ người sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
1. Thuế gián thu
1.1. Thuế gián thu là gì?
Thuế gián thu là loại thuế đánh vào người tiêu dùng thông qua việc nộp thuế của người sản xuất, thương nhân hoặc người cung cấp dịch vụ. Thuế gián thu được tính vào giá bán của hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng là người chịu thuế cuối cùng.
Thuế gián thu có một số đặc điểm sau:
- Người chịu thuế và người nộp thuế không phải là một. Người chịu thuế là người tiêu dùng, còn người nộp thuế là người sản xuất, thương nhân hoặc người cung cấp dịch vụ.
- Thuế gián thu được tính vào giá bán của hàng hóa, dịch vụ và người tiêu dùng phải trả khoản thuế này khi mua hàng hóa, dịch vụ.
Thuế gián thu có tác dụng điều tiết tiêu dùng, bảo vệ sản xuất trong nước, tăng thu ngân sách nhà nước.
Một số loại thuế gián thu phổ biến ở Việt Nam bao gồm:
- Thuế giá trị gia tăng (VAT)
- Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB)
- Thuế bảo vệ môi trường
- Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu
- Thuế bảo vệ lợi ích quốc gia đối với hàng hóa nhập khẩu
Thuế gián thu có vai trò quan trọng trong hệ thống thuế của Việt Nam. Thuế gián thu góp phần tăng thu ngân sách nhà nước, điều tiết tiêu dùng, bảo vệ sản xuất trong nước và bảo vệ môi trường.
1.2. Đặc điểm của thuế gián thu
Thuế gián thu là loại thuế mà người nộp thuế và người chịu thuế không đồng nhất. Người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, người nhập khẩu hàng hóa chịu thuế, còn người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng của hàng hóa, dịch vụ đó.
Thuế gián thu có những đặc điểm sau:
- Người nộp thuế và người chịu thuế không đồng nhất: Đây là đặc điểm cơ bản của thuế gián thu. Người nộp thuế là người sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, người nhập khẩu hàng hóa chịu thuế, còn người chịu thuế là người tiêu dùng cuối cùng của hàng hóa, dịch vụ đó. Do đó, thuế gián thu có tác động trực tiếp đến giá cả hàng hóa, dịch vụ, ảnh hưởng đến người tiêu dùng.
- Cơ sở tính thuế là cơ sở giá: Cơ sở tính thuế của thuế gián thu thường là giá trị hàng hóa, dịch vụ chịu thuế. Do đó, thuế gián thu được tính trực tiếp trên giá bán của hàng hóa, dịch vụ
- Có tính lũy thoái: Thuế gián thu thường được tính theo phần trăm (%) trên giá bán của hàng hóa, dịch vụ. Do đó, người tiêu dùng có thu nhập cao sẽ chịu thuế nhiều hơn người tiêu dùng có thu nhập thấp.
- Có tác dụng điều tiết tiêu dùng: Thuế gián thu có thể được sử dụng để điều tiết tiêu dùng của xã hội. Ví dụ, thuế tiêu thụ đặc biệt được sử dụng để hạn chế tiêu dùng các mặt hàng có hại cho sức khỏe như rượu, bia, thuốc lá,…
2. Các loại thuế gián thu
Thuế gián thu là loại thuế mà người nộp thuế nộp thay cho người tiêu dùng cuối cùng. Thuế gián thu được đánh vào các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng phổ biến, có tính chất xa xỉ, nhằm điều tiết tiêu dùng và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Các loại thuế gián thu phổ biến ở Việt Nam bao gồm:
- Thuế nhập khẩu: Là loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam. Mục đích của thuế nhập khẩu là bảo hộ sản xuất trong nước, điều tiết nhập khẩu, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
- Thuế tiêu thụ đặc biệt: Là loại thuế đánh vào hàng hóa, dịch vụ có tính chất xa xỉ, gây tác động xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Mục đích của thuế tiêu thụ đặc biệt là điều tiết tiêu dùng, hạn chế sử dụng các hàng hóa, dịch vụ có hại, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
- Thuế bảo vệ môi trường: Là loại thuế đánh vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh gây ô nhiễm môi trường. Mục đích của thuế bảo vệ môi trường là khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng các công nghệ thân thiện với môi trường, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
- Thuế giá trị gia tăng: Là loại thuế đánh vào giá trị gia tăng của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Mục đích của thuế giá trị gia tăng là điều tiết tiêu dùng, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Ngoài ra, còn có một số loại thuế gián thu khác như: thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, thuế bảo vệ môi trường đối với khí thiên nhiên, thuế GTGT đối với hàng hóa nhập khẩu, thuế bảo vệ môi trường đối với hàng hóa nhập khẩu,…
Các loại thuế gián thu có vai trò quan trọng trong việc điều tiết tiêu dùng, bảo hộ sản xuất trong nước, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước
3. Tính lũy thoái của thuế gián thu
Tính luỹ thoái của thuế gián thu được thể hiện ở chỗ, tỷ lệ phần trăm số thuế phải gánh chịu so với thu nhập của người chịu thuế giảm đi khi thu nhập tăng.
Ví dụ: Giả sử thuế suất thuế giá trị gia tăng là 10% và giá bán của một chiếc điện thoại là 1 triệu đồng. Khi thu nhập của người tiêu dùng là 10 triệu đồng, số thuế giá trị gia tăng mà người tiêu dùng phải gánh chịu là 100.000 đồng, tương đương với 1% thu nhập. Tuy nhiên, khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên 100 triệu đồng, số thuế giá trị gia tăng mà người tiêu dùng phải gánh chịu vẫn là 100.000 đồng, nhưng chỉ tương đương với 0,1% thu nhập.
Tính luỹ thoái của thuế gián thu có thể được giải thích như sau:
- Thuế gián thu được tính trên giá bán của hàng hóa, dịch vụ, không phụ thuộc vào thu nhập của người tiêu dùng.
- Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên, người tiêu dùng có xu hướng mua nhiều hàng hóa, dịch vụ hơn.
Do đó, tỷ lệ phần trăm số thuế gián thu phải gánh chịu so với thu nhập của người tiêu dùng giảm đi.
Tính luỹ thoái của thuế gián thu có một số tác động sau:
- Thuế gián thu có xu hướng nặng hơn đối với người có thu nhập thấp.
- Thuế gián thu có thể làm giảm khả năng chi tiêu của người tiêu dùng, đặc biệt là người có thu nhập thấp.
- Thuế gián thu có thể làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ trong nước so với hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu.
Để hạn chế tính luỹ thoái của thuế gián thu, Nhà nước có thể áp dụng một số biện pháp sau
- Áp dụng mức thuế suất thuế gián thu thấp hơn đối với các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu.
- Thực hiện chính sách trợ cấp thuế cho người có thu nhập thấp.
- Điều chỉnh cơ cấu thuế, tăng tỷ trọng thuế trực thu.
Tại Việt Nam, Nhà nước đã có một số biện pháp để hạn chế tính luỹ thoái của thuế gián thu, như:
- Áp dụng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng ưu đãi đối với một số hàng hóa, dịch vụ thiết yếu như lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh,…
- Thực hiện chính sách trợ cấp thuế cho người có thu nhập thấp thông qua các chương trình an sinh xã hội.
- Điều chỉnh cơ cấu thuế, tăng tỷ trọng thuế thu nhập cá nhân.
Trên đây là một số thông tin về tính luỹ thoái của thuế gián thu . Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
