Cách hạch toán tài khoản 3387 Doanh thu chưa thực hiện

Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực kế toán, ACC hiểu rõ tầm quan trọng của việc hạch toán Tài khoản 3387 doanh thu chưa thực hiện. Bài viết này được biên soạn bởi đội ngũ chuyên gia kế toán hàng đầu của Kế toán Kiểm toán Thuế ACC, đảm bảo cung cấp cho bạn những thông tin chính xác và cập nhật nhất.

1. Tài khoản 3387 là gì?

Tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện là một tài khoản kế toán trong hệ thống tài khoản kế toán Việt Nam, được sử dụng để phản ánh số tiền doanh thu mà doanh nghiệp đã ghi nhận nhưng chưa thực sự cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc chưa đủ điều kiện để ghi nhận là doanh thu trong kỳ kế toán.

Đây là khoản doanh thu nhận trước hoặc doanh thu chưa thực hiện, tức là doanh nghiệp đã thu tiền từ khách hàng nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa, dịch vụ theo hợp đồng. Khi doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ (giao hàng, cung cấp dịch vụ), khoản này sẽ được kết chuyển dần vào doanh thu thực tế trong kỳ kế toán tương ứng.

Ví dụ về tài khoản 3387:

• Doanh thu bảo trì, bảo dưỡng nhận trước: Một công ty phần mềm thu trước tiền bảo trì hệ thống trong 2 năm, nhưng chưa thực hiện dịch vụ. Số tiền này được ghi nhận vào TK 3387 và sẽ phân bổ dần vào doanh thu theo từng kỳ kế toán.
• Doanh thu thuê văn phòng, thuê tài sản: Doanh nghiệp cho thuê nhà xưởng và nhận tiền thuê trước 12 tháng. Số tiền nhận trước này sẽ được ghi nhận vào TK 3387 và phân bổ dần vào doanh thu hàng tháng.

>>>> Tham khảo Hướng dẫn TK 511 thông tư 107/2017/TT–BTC để biết thêm thông tin.

2. Cách hạch toán tài khoản 3387 Doanh thu chưa thực hiện

Thông tư 200/2014/TT-BTC cung cấp những quy định chi tiết về hạch toán kế toán, trong đó có tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện. Dưới đây là cách hạch toán tài khoản này theo đúng quy định của thông tư:

2.1 Nguyên tắc hạch toán kế toán tài khoản 3387

Tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện được sử dụng để ghi nhận doanh thu nhận trước nhưng chưa đủ điều kiện ghi nhận vào doanh thu trong kỳ. Việc hạch toán tài khoản này cần tuân thủ các nguyên tắc kế toán quan trọng như sau:

Nguyên tắc đối ứng
Mọi nghiệp vụ kế toán liên quan đến TK 3387 phải đảm bảo nguyên tắc đối ứng giữa tài khoản nợ và tài khoản có.

Khi nhận trước tiền từ khách hàng nhưng chưa thực hiện nghĩa vụ, số tiền đó sẽ được ghi vào TK 3387 (Có) và đối ứng với TK tiền mặt (111), tiền gửi ngân hàng (112), hoặc công nợ phải thu (131).

Khi doanh thu được ghi nhận dần theo thời gian hoặc khi dịch vụ/hàng hóa đã được cung cấp, kế toán sẽ kết chuyển từ TK 3387 (Nợ) sang TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (Có).

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu

Doanh thu chỉ được ghi nhận vào TK 511 khi doanh nghiệp đã hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa, dịch vụ theo hợp đồng hoặc đã chuyển giao quyền sở hữu và rủi ro liên quan.

Doanh thu phải có cơ sở xác định rõ ràng, nghĩa là giá trị khoản thu phải được đo lường một cách đáng tin cậy.

Nếu doanh thu chưa đáp ứng các điều kiện ghi nhận, nó vẫn tiếp tục được ghi nhận ở TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện cho đến khi đủ điều kiện ghi nhận doanh thu thực tế.
Nguyên tắc phân bổ doanh thu

Trong một số trường hợp, doanh thu chưa thực hiện phải được phân bổ theo thời gian, chẳng hạn như:

• Doanh thu cho thuê tài sản (ghi nhận đều hàng tháng).
• Doanh thu từ dịch vụ bảo trì, bảo dưỡng nhận trước.
• Các khoản phí dịch vụ thu trước (phí hội viên, vé máy bay, phí bảo hiểm…).
• Khi phân bổ, kế toán cần ghi nhận giảm dần số dư TK 3387 (Nợ) và tăng doanh thu vào TK 511 (Có) theo từng kỳ kế toán.

Nguyên tắc tuân thủ pháp luật và chuẩn mực kế toán

Việc ghi nhận doanh thu cần đảm bảo phù hợp với Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) hoặc chuẩn mực kế toán quốc tế (nếu doanh nghiệp áp dụng IFRS).

Việc hạch toán tài khoản 3387 cũng phải tuân theo các quy định của pháp luật về thuế, đặc biệt là quy định về thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).

2.2 Các trường hợp hạch toán tài khoản 3387 thường gặp

Khi nhận tiền trước:

• Nợ: Tài khoản 111, 112, 131 (hoặc các tài khoản khác tùy theo hình thức thanh toán)
• Có: Tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện

Khi đã cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc kết thúc kỳ cho thuê:

• Nợ: Tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện
• Có: Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Ví dụ 1: Cho thuê tài sản. Ngày 1/1/N: Công ty A cho thuê một căn nhà với giá 12 triệu đồng/năm. Khách hàng thanh toán trước 6 tháng tiền thuê (7.200.000 đồng).

Hạch toán:

• Nợ: 112 – Tiền gửi ngân hàng 7.200.000
• Có: 3387 – Doanh thu chưa thực hiện 7.200.000

Cuối mỗi tháng:

• Nợ: 3387 – Doanh thu chưa thực hiện 600.000
• Có: 511 – Doanh thu cho thuê 600.000

Ví dụ 2: Bán hàng trả góp. Ngày 1/1/N: Công ty B bán một chiếc xe máy với giá bán trả góp là 20.000.000 đồng, trong đó giá bán trả tiền mặt là 18.000.000 đồng. Khách hàng trả trước 5.000.000 đồng.

Hạch toán:

• Nợ: 112 – Tiền gửi ngân hàng 5.000.000
• Có: 3387 – Doanh thu chưa thực hiện 2.000.000
• Có: 511 – Doanh thu bán hàng 18.000.000

3. Phân biệt doanh thu chưa thực hiện và người mua trả tiền trước

Phân biệt rõ ràng giữa doanh thu chưa thực hiện và người mua trả tiền trước là vô cùng quan trọng trong kế toán để đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính. Dưới đây là các tiêu chí phân biệt doanh thu chưa thực hiện và người mua trả tiền trước như sau:

Đặc điểm	Doanh thu chưa thực hiện (TK 3387)	Người mua trả tiền trước
Khái niệm	Khoản doanh thu đã ghi nhận nhưng chưa thực sự nhận được hoặc chưa hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa, dịch vụ.	Khoản tiền mà khách hàng đã thanh toán trước cho doanh nghiệp nhưng chưa nhận được hàng hóa, dịch vụ.
Mục đích ghi nhận	Đảm bảo nguyên tắc đối ứng trong kế toán, phản ánh đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.	Phản ánh khoản nợ ngắn hạn mà doanh nghiệp phải trả cho khách hàng.
Tính chất	Là một khoản nợ phải trả trong bảng cân đối kế toán.	Là một khoản phải thu ngắn hạn trong bảng cân đối kế toán.
Thời điểm ghi nhận	Khi nhận được tiền thanh toán trước cho các hợp đồng dài hạn, bán hàng trả chậm, trả góp, hoặc thu trước lãi.	Khi khách hàng thanh toán trước cho một đơn hàng cụ thể.
Hạch toán	Nợ: Các tài khoản tiền, Có: Tài khoản 3387	Nợ: Các tài khoản tiền, Có: Tài khoản 111, 112…
Phân bổ	Được phân bổ dần vào doanh thu khi doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa, dịch vụ.	Không được phân bổ, giữ nguyên cho đến khi hàng hóa, dịch vụ được giao.
Ảnh hưởng đến báo cáo tài chính	Ảnh hưởng đến cả báo cáo kết quả kinh doanh và báo cáo tài chính.	Chủ yếu ảnh hưởng đến báo cáo tài chính.

4. Điều kiện ghi nhận doanh thu chưa thực hiện

Doanh thu chưa thực hiện phản ánh các khoản tiền mà doanh nghiệp đã nhận từ khách hàng trước khi hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ. Để ghi nhận doanh thu vào tài khoản 3387 – Doanh thu chưa thực hiện, cần thỏa mãn các điều kiện sau:

Doanh nghiệp đã nhận trước một khoản tiền từ khách hàng: Khách hàng thanh toán trước cho doanh nghiệp một phần hoặc toàn bộ giá trị của hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ được cung cấp trong tương lai.

Nghĩa vụ cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ chưa được hoàn thành: Tại thời điểm nhận tiền, doanh nghiệp chưa hoàn tất việc chuyển giao hàng hóa hoặc thực hiện dịch vụ cho khách hàng.

Hợp đồng hoặc thỏa thuận rõ ràng về các điều khoản cung cấp và thanh toán: Giữa doanh nghiệp và khách hàng có hợp đồng hoặc thỏa thuận bằng văn bản, xác định rõ ràng về:

• Loại hàng hóa hoặc dịch vụ sẽ cung cấp.
• Thời gian và điều kiện cung cấp.
• Giá trị hợp đồng và điều khoản thanh toán.

Ví dụ: Một công ty xây dựng nhận được tiền đặt cọc 30% giá trị hợp đồng xây dựng một tòa nhà. Hợp đồng đã quy định rõ ràng về tiến độ thi công, các hạng mục công việc, giá trị từng hạng mục và thời gian thanh toán. Trong trường hợp này, công ty xây dựng sẽ ghi nhận 30% giá trị hợp đồng vào doanh thu chưa thực hiện và sẽ tiếp tục ghi nhận phần còn lại khi hoàn thành từng hạng mục công việc.

>>>> Xem thêm Cách ghi nhớ tài khoản kế toán dễ nhất

5. Câu hỏi thường gặp

Doanh thu chưa thực hiện có phải là khoản nợ phải trả không?

Có. Vì doanh nghiệp đã nhận tiền nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ cung cấp dịch vụ/hàng hóa, nên được ghi nhận là khoản nợ phải trả.

Tài khoản 3387 có sử dụng cho cả doanh nghiệp thương mại và dịch vụ không?

Có. TK 3387 được dùng cho mọi doanh nghiệp có doanh thu nhận trước, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ, bảo hiểm, cho thuê tài sản.

Doanh thu chưa thực hiện có phải là một khoản thu nhập ngay khi nhận tiền không?

Không. Doanh thu chỉ được ghi nhận vào TK 511 khi doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ.

Việc hiểu rõ các nguyên tắc và quy định kế toán của Tài khoản 3387 Doanh thu chưa thực hiện là vô cùng quan trọng để đảm bảo tuân thủ quy định và tránh sai sót trong quá trình kế toán. Trên đây là những thông tin mà Kế toán Kiểm toán Thuế ACC cung cấp đến bạn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào vui lòng liên hệ với chúng tôi!