Quan hệ giữa các bên liên quan là một đặc điểm bình thường của thương mại và kinh doanh. Các bên liên quan có thể thực hiện các giao dịch với nhau với các điều kiện khác với các giao dịch giữa các bên không liên quan. Những giao dịch này có thể ảnh hưởng đến tình hình tài chính, khả năng sinh lời và rủi ro của doanh nghiệp báo cáo.
1. chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
1.1. chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan là gì ?
Chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan được ban hành theo Quyết định số 12/2005/QĐ-BTC ngày 15 tháng 02 năm 2005 của Bộ Tài chính. Chuẩn mực này quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp trình bày thông tin trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
Theo VAS 26, các bên liên quan là các bên có mối quan hệ đặc biệt với doanh nghiệp. Các bên liên quan bao gồm:
- Chủ sở hữu của doanh nghiệp, bao gồm cổ đông, thành viên góp vốn, chủ doanh nghiệp tư nhân,…
- Các thành viên trong gia đình của chủ sở hữu doanh nghiệp, bao gồm vợ, chồng, con, con của vợ hoặc chồng, cha, mẹ, ông, bà,…
- Các bên có quyền kiểm soát hoặc có khả năng kiểm soát doanh nghiệp, bao gồm ban lãnh đạo, giám đốc, người đại diện theo pháp luật,…
- Các bên có lợi ích kinh tế đáng kể từ hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm các đối tác kinh doanh, các nhà cung cấp, các khách hàng lớn,…
- Các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan
VAS 26 quy định doanh nghiệp phải trình bày thông tin về các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan, bao gồm:
- Tổng giá trị của các giao dịch và sự kiện kinh tế trong kỳ, theo từng loại giao dịch và sự kiện kinh tế.
- Giá trị còn lại của các khoản nợ phải trả và tài sản có liên quan đến các bên liên quan.
- Mối quan hệ giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
- Trình bày thông tin về các bên liên quan
VAS 26 quy định doanh nghiệp phải trình bày thông tin về các bên liên quan trong báo cáo tài chính, bao gồm:
- Trong bảng cân đối kế toán, doanh nghiệp phải trình bày riêng các khoản nợ phải trả và tài sản có liên quan đến các bên liên quan.
- Trong báo cáo lưu chuyển tiền tệ, doanh nghiệp phải trình bày riêng các khoản thu nhập và chi phí từ các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
- Trong thuyết minh báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải trình bày đầy đủ các thông tin về các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan, bao gồm:
Bảng tổng hợp các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
Mô tả các mối quan hệ giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
Mục đích và điều kiện của các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
Mục đích của VAS 26 là nhằm:
- Đảm bảo tính trung thực và khách quan của báo cáo tài chính bằng cách cung cấp thông tin đầy đủ, rõ ràng về các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan.
- Giúp người sử dụng thông tin tài chính đánh giá được tác động của các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Đối tượng áp dụng của VAS 26
VAS 26 được áp dụng đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt quy mô và ngành nghề.
1.2. Lợi ích vủa viễ áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
Chuẩn mực kế toán số 26 (VAS 26) quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp trình bày thông tin trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan. Việc áp dụng chuẩn mực này mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm:
- Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp: Chuẩn mực kế toán số 26 yêu cầu doanh nghiệp phải công bố thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp với các bên liên quan. Điều này giúp cho các bên liên quan hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa doanh nghiệp và các bên liên quan, từ đó đưa ra các quyết định chính xác hơn.
- Giúp cho doanh nghiệp quản lý rủi ro liên quan đến các bên liên quan: Các bên liên quan có thể có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của doanh nghiệp, cả tích cực và tiêu cực. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 giúp doanh nghiệp nhận thức rõ hơn về các rủi ro liên quan đến các bên liên quan, từ đó có các biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả hơn.
- Tạo thuận lợi cho việc kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp: Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 giúp doanh nghiệp cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, từ đó ngăn ngừa và phát hiện các gian lận, sai sót trong hoạt động của doanh nghiệp.
Cụ thể, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 mang lại những lợi ích sau cho từng đối tượng sử dụng báo cáo tài chính:
- Đối với doanh nghiệp:
Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp.
Giúp cho doanh nghiệp quản lý rủi ro liên quan đến các bên liên quan.
Tạo thuận lợi cho việc kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp.
- Đối với nhà đầu tư:
Giúp nhà đầu tư đánh giá chính xác tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư hợp lý.
- Đối với chủ nợ:
Giúp chủ nợ đánh giá khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định tín dụng hợp lý.
- Đối với các cơ quan quản lý nhà nước:
Giúp cơ quan quản lý nhà nước đánh giá tình hình tài chính và kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các chính sách, biện pháp quản lý kinh tế phù hợp.
Như vậy, việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp và các bên liên quan khác. Doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để áp dụng chuẩn mực này một cách hiệu quả.
Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về lợi ích của việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26:
- Ví dụ 1: Một công ty có một số khoản nợ đáng kể cho một số cổ đông lớn. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 sẽ yêu cầu công ty phải công bố thông tin về các khoản nợ này trong báo cáo tài chính. Điều này sẽ giúp cho nhà đầu tư và các bên liên quan khác hiểu rõ hơn về khả năng thanh toán nợ của công ty.
- Ví dụ 2: Một công ty có một số hợp đồng kinh tế với các thành viên của ban lãnh đạo. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 sẽ yêu cầu công ty phải đánh giá xem các hợp đồng này có được ký kết với giá trị hợp lý hay không. Điều này sẽ giúp cho công ty ngăn ngừa các sai sót trong việc ghi nhận giá trị các hợp đồng kinh tế.
1.3. Các nguyên tắc và phương pháp chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
Chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan (VAS 26) quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp trình bày thông tin trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
Các nguyên tắc
Chuẩn mực kế toán số 26 quy định các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc toàn diện: Báo cáo tài chính phải trình bày đầy đủ và toàn diện về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan, trừ khi các thông tin đó là không đáng kể hoặc không có ý nghĩa.
- Nguyên tắc trọng yếu: Thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan được coi là trọng yếu nếu việc bỏ sót hoặc sai lệch thông tin đó có thể ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng báo cáo tài chính.
- Nguyên tắc thận trọng: Khi đánh giá tính trọng yếu của thông tin, doanh nghiệp báo cáo phải xem xét tất cả các yếu tố liên quan, bao gồm cả mức độ rủi ro mà người sử dụng báo cáo tài chính có thể gặp phải nếu họ không biết thông tin đó.
Các phương pháp
Chuẩn mực kế toán số 26 quy định các phương pháp sau để trình bày thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan trong báo cáo tài chính:
- Trình bày trực tiếp: Trình bày trực tiếp các thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan trong báo cáo tài chính.
- Trình bày theo thuyết minh: Trình bày các thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan trong thuyết minh báo cáo tài chính.
Các thông tin cần trình bày
Chuẩn mực kế toán số 26 quy định các thông tin cần trình bày về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan trong báo cáo tài chính như sau:
Thông tin về các bên liên quan:
- Tên, địa chỉ, hình thức pháp lý của các bên liên quan.
- Mối quan hệ giữa doanh nghiệp báo cáo và các bên liên quan.
- Thông tin về các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan:
- Tổng giá trị của các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo và các bên liên quan.
- Bản chất của các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo và các bên liên quan.
- Điều kiện của các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo và các bên liên quan.
Thực hiện
Chuẩn mực kế toán số 26 yêu cầu doanh nghiệp báo cáo phải thực hiện các biện pháp sau để đảm bảo rằng thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan được trình bày đầy đủ, toàn diện và đúng đắn trong báo cáo tài chính:
- Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp để theo dõi và phát hiện các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
- Xác định các bên liên quan của doanh nghiệp báo cáo.
- Phân loại các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
- Thu thập và xử lý thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
- Trình bày thông tin về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan trong báo cáo tài chính.
2. Hướng dẫn thực hiện chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
2.1. Ý nghĩa của chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
Chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan (VAS 26) có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp và các bên sử dụng thông tin tài chính, cụ thể như sau:
Đối với doanh nghiệp
- Giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định của pháp luật. VAS 26 là một trong những chuẩn mực kế toán bắt buộc áp dụng đối với tất cả các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt quy mô và ngành nghề. Do đó, việc tuân thủ VAS 26 giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định của pháp luật, tránh những rủi ro về pháp lý.
- Giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng thông tin tài chính. VAS 26 quy định doanh nghiệp phải trình bày đầy đủ, rõ ràng thông tin về các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan. Điều này giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, đáp ứng nhu cầu của các bên sử dụng thông tin tài chính.
- Giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro. Các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan có thể có tác động đáng kể đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, việc trình bày đầy đủ, rõ ràng thông tin về các giao dịch và sự kiện kinh tế này giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro, bao gồm rủi ro pháp lý, rủi ro tài chính và rủi ro uy tín.
Đối với các bên sử dụng thông tin tài chính
- Giúp các bên sử dụng thông tin tài chính đánh giá được tác động của các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Các bên sử dụng thông tin tài chính, bao gồm cổ đông, nhà đầu tư, ngân hàng, tổ chức tín dụng, cơ quan thuế,… cần đánh giá được tác động của các giao dịch và sự kiện kinh tế giữa doanh nghiệp và các bên liên quan đến tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp để đưa ra các quyết định đầu tư, tín dụng,… VAS 26 giúp các bên sử dụng thông tin tài chính thực hiện được việc đánh giá này.
2.2. Phạm vi áp dụng chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
Chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan được áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, bao gồm doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,…
Cụ thể, chuẩn mực này quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp trình bày thông tin trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
Các bên liên quan được định nghĩa là các bên có mối quan hệ với nhau theo một trong các tiêu chí sau:
- Có mối quan hệ sở hữu: Một bên có quyền kiểm soát, quyền đồng kiểm soát hoặc quyền nắm giữ đáng kể trên bên kia.
- Có mối quan hệ quản lý: Một bên có quyền chỉ đạo hoặc kiểm soát việc thực hiện các chính sách tài chính hoặc hoạt động của bên kia.
- Có mối quan hệ hợp đồng: Hai bên có mối quan hệ hợp đồng mà các điều khoản của hợp đồng cho phép một bên có quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể đến các chính sách tài chính hoặc hoạt động của bên kia.
- Các giao dịch giữa các bên liên quan bao gồm tất cả các giao dịch, sự kiện hoặc nghiệp vụ kinh tế khác giữa doanh nghiệp báo cáo và các bên liên quan.
Các thông tin cần được trình bày trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan bao gồm:
- Bảng liệt kê các bên liên quan
- Bảng liệt kê các giao dịch giữa các bên liên quan
- Mô tả bản chất và mức độ của mối quan hệ liên quan
- Giá trị của các giao dịch giữa các bên liên quan
- Các điều kiện và điều khoản của các giao dịch giữa các bên liên quan
- Lãi hoặc lỗ từ các giao dịch giữa các bên liên quan
2.3. Các thuật ngữ trong chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan
Chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan được ban hành bởi Bộ Tài chính Việt Nam ngày 31 tháng 12 năm 2001, quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp trình bày thông tin trong báo cáo tài chính về các bên liên quan và các giao dịch giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
Các thuật ngữ được sử dụng trong chuẩn mực này được hiểu như sau:
- Các bên liên quan: Các bên được coi là liên quan nếu một bên có khả năng kiểm soát hoặc có ảnh hưởng đáng kể đối với bên kia trong việc ra quyết định các chính sách tài chính và hoạt động.
- Giao dịch giữa các bên liên quan: Là các giao dịch thương mại, tài chính hoặc các giao dịch khác giữa doanh nghiệp báo cáo với các bên liên quan.
- Kiểm soát: Là quyền thực hiện quyền quyết định các chính sách tài chính và hoạt động của một doanh nghiệp, bao gồm quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản, quyền quyết định bổ nhiệm và miễn nhiệm Ban giám đốc, quyền quyết định phân phối lợi nhuận.
- Ảnh hưởng đáng kể: Là khả năng ảnh hưởng đáng kể đến các chính sách tài chính và hoạt động của một doanh nghiệp, nhưng không có quyền kiểm soát đối với doanh nghiệp đó.
- Công ty mẹ: Là doanh nghiệp có quyền kiểm soát đối với một hoặc nhiều doanh nghiệp khác.
- Công ty con: Là doanh nghiệp bị kiểm soát bởi một doanh nghiệp khác.
- Công ty liên kết: Là doanh nghiệp mà doanh nghiệp báo cáo có quyền kiểm soát trên 50% vốn cổ phần phổ thông hoặc có quyền chi phối hoạt động kinh doanh.
- Cá nhân có quyền biểu quyết: Là cá nhân có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp biểu quyết ở doanh nghiệp báo cáo dẫn đến có ảnh hưởng đáng kể tới doanh nghiệp này.
- Thành viên mật thiết trong gia đình của các cá nhân có quyền biểu quyết: Là vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, anh chị em ruột của các cá nhân có quyền biểu quyết.
Trên đây là một số thông tin về chuẩn mực kế toán số 26 – Thông tin về các bên liên quan. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
