Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho là một phần quan trọng trong quá trình kiểm toán báo cáo tài chính. Vậy bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho là gì ? Bài viết dưới đây của ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn
1. Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho là gì ?

Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho là tất cả các tài liệu, thông tin thu thập được bởi kiểm toán viên liên quan đến khoản mục hàng tồn kho của đơn vị được kiểm toán, làm cơ sở cho việc đánh giá, xác nhận tính hiện hữu, tính đầy đủ, tính chính xác, tính phân loại, tính giá trị của hàng tồn kho.
Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho có thể được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:
Các tài liệu, sổ sách kế toán: Kiểm toán viên sẽ kiểm tra các tài liệu, sổ sách kế toán của đơn vị được kiểm toán, bao gồm:
- Hợp đồng mua bán hàng hóa.
- Hóa đơn mua hàng.
- Phiếu xuất kho.
- Phiếu nhập kho.
- Sổ kho.
- Bảng kê hàng tồn kho.
Các cuộc phỏng vấn: Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhân viên của đơn vị được kiểm toán, bao gồm:
- Nhân viên kho.
- Nhân viên kế toán.
- Nhân viên mua hàng.
Các quan sát trực tiếp: Kiểm toán viên có thể quan sát trực tiếp các hoạt động của đơn vị được kiểm toán liên quan đến hàng tồn kho, bao gồm:
- Tình trạng của hàng tồn kho.
- Quy trình quản lý hàng tồn kho.
Kiểm tra thực tế: Kiểm toán viên có thể thực hiện kiểm tra thực tế hàng tồn kho, bao gồm:
- Kiểm tra số lượng hàng tồn kho.
- Kiểm tra chất lượng hàng tồn kho.
- Kiểm tra giá trị hàng tồn kho.
Việc lựa chọn phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Nội dung của cuộc kiểm toán: Kiểm toán viên cần xác định nội dung của cuộc kiểm toán để lựa chọn phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán phù hợp.
- Mức độ rủi ro kiểm toán: Kiểm toán viên cần đánh giá mức độ rủi ro kiểm toán để lựa chọn phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán có hiệu quả.
- Tính khả thi của việc thu thập bằng chứng kiểm toán: Kiểm toán viên cần xem xét tính khả thi của việc thu thập bằng chứng kiểm toán để lựa chọn phương pháp phù hợp.
Các tiêu chí đánh giá bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho
Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho cần phải có các tiêu chí sau:
- Đủ: Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho phải đủ để hỗ trợ cho kết luận và kiến nghị kiểm toán liên quan đến khoản mục hàng tồn kho.
- Đáng tin cậy: Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho phải có tính khách quan, trung thực, chính xác.
- Độc lập: Bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho phải được thu thập và đánh giá một cách độc lập, không bị tác động bởi các bên liên quan.
- Kiểm toán viên cần phải thu thập đủ bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho có chất lượng để đảm bảo kết luận và kiến nghị kiểm toán liên quan đến khoản mục hàng tồn kho là hợp lý và đáng tin cậy.
Dưới đây là một số ví dụ về bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho:
- Kiểm tra các tài liệu, sổ sách kế toán: Kiểm toán viên có thể kiểm tra các tài liệu, sổ sách kế toán của đơn vị được kiểm toán để xác định tính đầy đủ, chính xác của các nghiệp vụ mua, bán, nhập, xuất hàng tồn kho.
- Phỏng vấn các nhân viên của đơn vị được kiểm toán: Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhân viên của đơn vị được kiểm toán để xác định quy trình quản lý hàng tồn kho, tình trạng của hàng tồn kho.
- Quan sát trực tiếp các hoạt động của đơn vị được kiểm toán: Kiểm toán viên có thể quan sát trực tiếp các hoạt động của đơn vị được kiểm toán liên quan đến hàng tồn kho để xác định tình trạng của hàng tồn kho.
- Kiểm tra thực tế hàng tồn kho: Kiểm toán viên có thể thực hiện kiểm tra thực tế hàng tồn kho để xác định số lượng, chất lượng, giá trị của hàng tồn kho.
2. Các thủ tục bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho
Các thủ tục bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho là các thủ tục kiểm toán được thực hiện bởi kiểm toán viên để thu thập bằng chứng về tính chính xác, đầy đủ và trung thực của thông tin về hàng tồn kho trong báo cáo tài chính.
Các thủ tục bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho có thể được chia thành hai loại chính:
Thủ tục kiểm kê hiện vật: Là thủ tục kiểm tra, đối chiếu số lượng và giá trị hàng tồn kho trên sổ sách với số lượng và giá trị hàng tồn kho thực tế tại kho.
Thủ tục kiểm tra sổ sách, chứng từ: Là thủ tục kiểm tra, đối chiếu số liệu hàng tồn kho trên sổ sách với các chứng từ kế toán liên quan đến hàng tồn kho, bao gồm:
- Các chứng từ mua hàng: Phiếu nhập kho, hóa đơn bán hàng, hợp đồng mua bán, v.v.
- Các chứng từ bán hàng: Phiếu xuất kho, hóa đơn bán hàng, hợp đồng mua bán, v.v.
- Các chứng từ điều chỉnh: Biên bản điều chỉnh giá hàng tồn kho, biên bản giảm giá hàng tồn kho, v.v.
Các thủ tục kiểm kê hiện vật
Thủ tục kiểm kê hiện vật là thủ tục kiểm toán quan trọng nhất trong kiểm toán hàng tồn kho. Thông qua thủ tục này, kiểm toán viên có thể thu thập bằng chứng trực tiếp về tính chính xác, đầy đủ của số lượng và giá trị hàng tồn kho.
Thủ tục kiểm kê hiện vật được thực hiện theo các bước sau:
- Thông báo cho đơn vị được kiểm toán về kế hoạch kiểm kê hàng tồn kho.
- Tham gia kiểm kê hàng tồn kho cùng với đại diện đơn vị được kiểm toán.
- Kiểm tra, đối chiếu số lượng và giá trị hàng tồn kho trên sổ sách với số lượng và giá trị hàng tồn kho thực tế.
- Lập biên bản kiểm kê hàng tồn kho.
Các thủ tục kiểm tra sổ sách, chứng từ
Thủ tục kiểm tra sổ sách, chứng từ là thủ tục kiểm toán giúp kiểm toán viên thu thập bằng chứng về tính chính xác, đầy đủ của số liệu hàng tồn kho trên sổ sách.
Thủ tục kiểm tra sổ sách, chứng từ được thực hiện theo các bước sau:
- Thu thập sổ sách, chứng từ liên quan đến hàng tồn kho.
- Kiểm tra tính đầy đủ, chính xác, hợp lệ của sổ sách, chứng từ.
- Kiểm tra tính hợp lý của các nghiệp vụ kinh tế, tài chính liên quan đến hàng tồn kho.
- Xác minh tính chính xác của các số liệu hàng tồn kho trên sổ sách với các chứng từ kế toán liên quan.
Các thủ tục kiểm toán khác
Ngoài hai loại thủ tục kiểm toán trên, kiểm toán viên có thể thực hiện các thủ tục kiểm toán khác để thu thập bằng chứng về hàng tồn kho, bao gồm:
- Thủ tục phỏng vấn: Kiểm toán viên có thể phỏng vấn các nhân viên có liên quan đến hàng tồn kho để thu thập thông tin về các chính sách, quy trình quản lý hàng tồn kho của đơn vị được kiểm toán.
- Thủ tục phân tích: Kiểm toán viên có thể phân tích các số liệu hàng tồn kho để xác định các rủi ro sai sót trọng yếu.
- Thủ tục xác minh thông tin từ bên ngoài: Kiểm toán viên có thể xác minh thông tin về hàng tồn kho từ các bên bên ngoài, chẳng hạn như các nhà cung cấp, khách hàng, cơ quan thuế, v.v.
3. Quy trình kiểm của bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho
Quy trình kiểm của bằng chứng kiểm toán hàng tồn kho bao gồm các bước sau:
Kế hoạch kiểm toán hàng tồn kho
Kiểm toán viên cần lập kế hoạch kiểm toán hàng tồn kho để xác định phạm vi, thời gian và phương pháp kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán hàng tồn kho phải dựa trên đánh giá rủi ro kiểm toán của hàng tồn kho.
Thu thập bằng chứng kiểm toán
Kiểm toán viên cần thu thập bằng chứng kiểm toán về các khía cạnh sau của hàng tồn kho:
- Tính tồn tại: Kiểm toán viên cần kiểm tra thực tế số lượng hàng tồn kho tại kho, đối chiếu với số liệu sổ sách.
- Quyền sở hữu: Kiểm toán viên cần kiểm tra các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hàng tồn kho, chẳng hạn như hóa đơn mua hàng, hợp đồng mua bán,…
- Giá trị: Kiểm toán viên cần kiểm tra phương pháp định giá hàng tồn kho và tính chính xác của các khoản mục giá vốn hàng bán.
- Tình trạng: Kiểm toán viên cần kiểm tra tình trạng vật chất của hàng tồn kho, chẳng hạn như chất lượng, hư hỏng,…
Đánh giá bằng chứng kiểm toán
Kiểm toán viên cần đánh giá bằng chứng kiểm toán thu thập được để xác định tính đầy đủ, tin cậy và phù hợp của bằng chứng.
Lập báo cáo kiểm toán
Kiểm toán viên cần lập báo cáo kiểm toán về hàng tồn kho, trong đó nêu rõ kết luận về tính trung thực, hợp lý của hàng tồn kho.
- Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho
Các thủ tục kiểm toán hàng tồn kho bao gồm các thủ tục sau:
Kiểm kê thực tế hàng tồn kho
Kiểm kê thực tế hàng tồn kho là thủ tục kiểm toán quan trọng nhất để xác định tính tồn tại và số lượng hàng tồn kho. Kiểm kê thực tế hàng tồn kho được thực hiện bằng cách kiểm tra trực tiếp số lượng hàng tồn kho tại kho.
Thử nghiệm kiểm soát hàng tồn kho
Thử nghiệm kiểm soát hàng tồn kho là thủ tục kiểm toán giúp kiểm toán viên đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hàng tồn kho. Hệ thống kiểm soát nội bộ đối với hàng tồn kho bao gồm các thủ tục và quy trình được thiết lập để ngăn ngừa, phát hiện và xử lý gian lận và sai sót liên quan đến hàng tồn kho.
Thử nghiệm chi tiết hàng tồn kho
Thử nghiệm chi tiết hàng tồn kho là thủ tục kiểm toán giúp kiểm toán viên xác nhận tính chính xác của các khoản mục hàng tồn kho trong báo cáo tài chính. Thử nghiệm chi tiết hàng tồn kho bao gồm các thủ tục như:
- So sánh số lượng hàng tồn kho trên sổ sách với số lượng hàng tồn kho thực tế.
- Kiểm tra tính hợp lý của giá trị hàng tồn kho.
- Kiểm tra tình trạng vật chất của hàng tồn kho.
Phân tích dữ liệu hàng tồn kho
Phân tích dữ liệu hàng tồn kho là thủ tục kiểm toán giúp kiểm toán viên tìm kiếm các dữ liệu bất thường liên quan đến hàng tồn kho. Các dữ liệu bất thường có thể là dấu hiệu của gian lận hoặc sai sót.
Trên đây là một số thông tin về Các bằng chứng kiểm toán với hàng tồn kho. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Kế toán Kiểm toán ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn